146
Maciej Szukała
ny światowej ukazała się w druku publikacja na temat powiatu Anklam, także jego autorstwa34. Inny pracownik archiwum szczecińskiego, wspomniany
wcześniej dr Georg Kupke, opublikował materiały z inwentaryzacji powiatu
słupskiego (Stolp), plon podróży autora latem 1927, 1928 i 1929 r.35 W 1930 r.
Kupke wydał powiat koszaliński (Köslin)36. W 1932 r. ukończył on inwentaryzację archiwów niepaństwowych z powiatu Gryfice (Greifenberg) i Kamień
(Kammin), która opublikowana została w roku następnym37. W ogłoszonej oddzielnej notatce Kupke podkreślał wielkie znaczenie tych inwentaryzowanych
materiałów dla historyków regionalnych i genealogów. Opisywał też problemy, jakie miał, przeprowadzając kontrole zwłaszcza w archiwach rodowych.
Niekiedy umówieni właściciele byli nieobecni lub wręcz nie chcieli pokazać
archiwiście dokumentów nieraz z czasów odległych, które traktowali jako rodzinne i tym samym poufne38. Inwentaryzacje archiwów niepaństwowych
wykonywano do początku II wojny światowej. Dopiero w 2000 r. z rękopisu
wydano opis zasobu powiatu Bytów (Bütow) autorstwa Ericha Wingutha, według stanu 1939/194039. Trwająca z przerwami trzydziestoletnia akcja inwentaryzacyjna archiwów niepaństwowych, która objęła swym zasięgiem 11 powiatów, co stanowiło 1/3 wszystkich powiatów pomorskich w granicach
Pomorza z 1938 r., była jedną z podstawowych prac Komisji Historycznej.
W trakcie edycji wyżej wymienionych sprawozdań uświadomiono sobie,
iż na obszarze Pomorza w wielu miejscowościach znajdują się w licznych archiwach miejskich, kościelnych oraz prywatnych wartościowe źródła do historii regionu i genealogii. W 1929 r. powołano w Szczecinie pod kierownictwem archiwisty Georga Kupkego Ośrodek Poradnictwa Archiwalnego
(Archivberatungstelle), finansowany przez Rejencję Szczecińską (Regierung
Stettin). Zadaniem tego Ośrodka, który podlegał Archiwum Państwowemu
w Szczecinie, było udzielanie fachowych porad archiwom, zwłaszcza prywatnym. Zajmowali się tym tzw. opiekunowie archiwalni w poszczególnych powiatach pomorskich. W krótkim stosunkowo czasie w dużym stopniu wzrosło
zaufanie posiadaczy prywatnych archiwów. Zrozumieli oni motywy, jakimi
34 H.
Bellée, Bericht über die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises
Anklam in Pommern, Stettin 1941.
35 G. Kupke, Bericht über die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises Stolp
in Pommern, Stettin 1929.
36 G. Kupke, Bericht über die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises Köslin
in Pommern, Stettin 1930.
37 G. Kupke, Bericht über die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises Kam
min und Greifenberg in Pommern, Stettin 1933.
38 G. Kupke, Die Inventarisation der nichtstaatlichen Archive in Pommern, „Pommersche Hei
matpflege“ 1930, z. 2, s. 56.
39 E. Winguth, Die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises Bütow in
Pommern nach dem Stand von 1939/1940, Enleitung und Kommentar K-D. Kreplin, H. T. Porada,
D. Schleinert, BS NF 88, (2000) s. 115-143.