Przegląd Archiwalno-Historyczny
Tom I
Poznań 2014
Marcin M i k o ł a j c z y k (Kalisz)
Grecka diaspora w Poznaniu
w XVIII i XIX w.*
Dla Poznania wiek XVIII był bardzo burzliwym okresem. Liczne wojny, za
raza w 1709 r., wielka powódź z roku 1736 niszczyły miasto. Wiele wysił
ku kosztowało przywrócenie mu dawnej świetności. Jednak trud się opłacił
i z czasem Poznań stał się znowu miastem atrakcyjnym pod wieloma względa
mi. Ład i spokój znacząco wpłynęły na ożywienie życia handlowego i bogace
nie się mieszkańców. Obok obywateli narodowości polskiej licznie zamieszki
wali w Poznaniu przybysze z Niemiec, Szkocji, Włoch, Francji, Ormianie oraz
Żydzi. Stał się też Poznań przystanią dla mniejszości greckiej.
Istnieją dwie główne przyczyny emigracji greckiej na tereny Rzeczy
pospolitej: 1) ekonomiczne – przede wszystkim handlowe; 2) polityczne oraz
geopolityczne1.
Pierwszym etapem migracji Greków były tereny monarchii habsburskiej,
a w szczególności miasta Królestwa Węgierskiego (Buda, Peszt, Miszkolc,
Tokaj, Eger). Przyczynił się do tego pokój zawarty w Karłowicach w 1699 r.
między Turcją a Austrią, Wenecją i Polską. Na mocy tego porozumienia
Austria uzyskała ważne klauzule handlowe i religijne. Artykuł XIV głosił:
„Niechaj nastanie wolny handel dla poddanych obu stron, zgodnie z wcze
śniejszymi świętymi traktatami, we wszystkich królestwach i podbitych tery
toriach cesarzy, tak by można go było prowadzić w pożyteczny sposób, bez
* Skrócona wersja tekstu ukazała się na łamach Cerkiewnego Wiestnika: M. Mikołajczyk,
Z dziejów greckiej wspólnoty w Poznaniu w XVIII i XIX wieku, „Cierkiewny Wiestnik” (Warszawa)
2014, nr 1, s. 15-23.
1 S. Skarpelis-Sperk, Die griechische Diaspora in Deutschland, w: Griechische Migration in Euro
pa. Geschichte und Gegenwart, red. E. Konstantinou, Frankfurt am Main 2000, s. 195.