60
Patrycja Kanafocka
do Szwajcarii w celu pobierania dalszej nauki51. Małżeństwo z młodym, obie
cującym prawnikiem Jarogniewem Drwęskim pomogło kobiecie realizować
się także w życiu osobistym. Prezydentura Jarogniewa nałożyła na nią wiele
nowych obowiązków, którym podołała, lecz prawdziwym wyzwaniem było
utrzymanie rodziny po przedwczesnej śmierci męża. Wówczas właśnie roz
poczęła pracę zarobkową, wtedy też napisała broszurę Dlaczego głosowanie jest
obowiązkiem sumienia każdej kobiety?52. Jako doświadczona Polka, wychowana
w patriotycznej rodzinie, współorganizatorka pomocy podczas wojny świa
towej i powstania wielkopolskiego, czuła obowiązek uświadomienia wszyst
kich tych kobiet, które wątpiły w sens otrzymanych praw. Napisana przez
nią praca została zakupiona przez Komitet Wyborczy i była również rodza
jem agitacji kobiet53. Autorka wyjaśniała w przystępny sposób, czym są sejm,
senat, jaka jest rola konstytucji, a także na czym polegają prawa kobiety. Ona
też wskazała kobietom ich kompetencje matek, wychowawczyń, prowadzą
cych gospodarstwa domowe54. One wiedziały o codziennym funkcjonowaniu
rodzin więcej niż jakikolwiek mężczyzna, bo to na nich spoczywał obowiązek
wychowania dzieci, pomocy w przyswojeniu materiału zadanego w szko
łach, to one wiedziały, czy pensja męża wystarcza na podstawowe potrzeby
gospodarstwa domowego, one też walczyły z drożyzną, wprowadzając w do
mach kolejne zasady oszczędności. Drwęska również odwołała się do tradycji
kobiety strażniczki wiary, poruszając tematy związane ze ślubami cywilny
mi, rozwodami, sytuacją kobiet i dzieci w chwili rozpadu rodzin55.
Odrębną działalność na rzecz uświadomienia politycznego prowadzi
ły panie zrzeszone w Narodowej Organizacji Kobiet (NOK)56. Warszawskie
aktywistki bardzo dobrze wiedziały, że poziom wiedzy i działalności spo
łecznej pośród Polek jest bardzo zróżnicowany, a pozostawanie w ramach
organizacji politycznych prowadzonych przez mężczyzn zawsze będzie sta
wiało kobiety w drugim szeregu57. Chcąc tego uniknąć, zakładały oddziały
na terytorium całej Rzeczypospolitej, jednocząc Polki w dążeniach do udziału
w życiu publicznym, zachęcając również do zakładania własnych partii poli
tycznych. Tak na początku, jak i po kilku latach działalności, organizacja nie
51 G.
Łukomski, Jarogniew Drwęski (1875-1921). Biografia Wielkopolanina wybitnego na tle epo
ki, Warszawa-Poznań 2003, s. 169-171.
52 I. Drwęska, Dlaczego głosowanie jest obowiązkiem sumienia każdej kobiety?, Poznań 1922.
53 Wspomnienia Izabeli Drwęskiej dla wnuczki Ewy, zeszyt II, s. 10 [maszynopis w posia
daniu autorki].
54 Tamże, s. 5-6.
55 Tamże, s. 7-8.
56 Organizacja ta została założona w Warszawie w 1919 r., przed pierwszymi wyborami,
w których miały wziąć udział kobiety. Jej celem było omówienie zasad związanych z możliwo
ścią funkcjonowania Polek w świecie polityki, a także rozbudzenie w nich aspiracji politycz
nych. R. Kotowski, Między polityką, a działalnością społeczną - Narodowa Organizacja Kobiet w dwu
dziestoleciu międzywojennym, w: Działaczki społeczne, s. 276-277.
57 Statut Narodowej Organizacji Kobiet, Warszawa 1921, s. 1-2.