Przegląd Archiwalno-Historyczny
Tom I
Poznań 2014
Patrycja K a n a f o c k a (Poznań)
Wielkopolskie organizacje kobiece
u schyłku XIX w. a uczestnictwo Polek
w przestrzeni społecznej
II Rzeczypospolitej Polskiej
Wyobrażając sobie życie kobiety ponad sto lat temu, zazwyczaj ograniczamy
je do sfery prywatnej, rodziny i wychowywania dzieci. Zaraz jednak, spra
wiedliwie dla wysiłków Polek tamtego okresu, przypominamy sobie o dzia
łalności patriotycznej. Tak z przestrzeni prywatnej wkraczamy w publiczną,
społeczną, a zatem służącą nie tylko członkom rodziny. Przestrzenią spo
łeczną wypada nam określić wszystkie podejmowane przez kobiety dzia
łania, których rezultat wpływał na kształt społeczeństwa. Zawężając nieco
problematykę do Wielkopolski, należy pamiętać o roli politycznej i obli
czu ideowym regionu w czasie jego przynależności do zaboru pruskiego
i w okresie II Rzeczypospolitej. Celem było zatem pokazanie skali przemian
zachodzących w społeczeństwie na terenie Wielkopolski. Przemian, których
symptomy zauważyć możemy pod koniec XIX w., a których rezultaty ujaw
niły się w świadomej działalności Polek dwudziestolecia międzywojenne
go. Poświęcano dotąd uwagę aktywności kobiet wielkopolskich, publiku
jąc w pracach zbiorowych teksty dotyczące ich obecności w różnych sferach
życia1.
Omawiając kwestie organizacji kobiecych na terenie Wielkopolski, nale
ży podkreślić niezwykle trudne warunki funkcjonowania Polek w państwie
1 Zob.: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki. Samoorganizowanie się kobiet polskich po
1918 r. (na tle porównawczym), t. 2, pod red. A. Janiak-Jasińskiej, K. Sierakowskiej, A. Szwarca,
Warszawa 2009; Humanistyka i płeć. Publiczna przestrzeń kobiet. Obrazy dawne i nowe, t. 3, pod red.
W. Hellera, E. Pakszys, Poznań 1999; Kobieta i świat polityki: Polska na tle porównawczym w XIX i na
początku XX wieku. Zbiór studiów, pod red. A. Szwarca, A. Żarnowskiej, Warszawa 1994; Kobiety
w Polsce międzywojennej. Równe prawa i nierówne szanse, pod red. A. Szwarca, A. Żarnowskiej,
Warszawa 2000.