Sympozja, zjazdy, konferencje, sprawozdania naukowe
257
– 1907 r. – powstanie Komisji do Rozbudowy Poznania,
– 1910 r. – powstanie dzielnicy zamkowej, rozbiórka Bramy Berlińskiej.
Kolejne referaty przedstawiły znaczenie dziewiętnastowiecznych map
archeologicznych zachodnich guberni Imperium Rosyjskiego przy odtwa
rzaniu historii regionu. Autorka, Adrianna Szczerba (Instytut Archeologii
Uniwersytetu Łódzkiego), zaznaczyła, że do tych map wiedzę często czer
pano w drodze wywiadów i kwerend. Kolejny referent, Piotr Grabowski
(Instytutu Historii Nauki PAN), przedstawił problemy z ustaleniem histo
rycznych granic Warmii. Już w XVII w. granice Warmii istniały, jednak na
mapach, np. mapie radziwiłłowskiej z 1613 r., te granice nie zostały oznaczo
ne. Dopiero w 1755 r. mapa Endersza wytyczyła dokładne granice Biskupstwa
Warmińskiego. Prawdopodobnie od tamtych lat społeczność warmińska roz
waża dylemat – gdzie Warmia, gdzie Mazury. Radosław Skrycki natomiast
na podstawie dwóch map pruskich autorstwa Goswiena Othmara Schulze,
przedstawił dzieje granic rozbiorowych, które bardzo długo ewoluowały za
nim zostały ustalone. Pierwsza mapa powstała już w 1771 r., gdzie była za
znaczona przesunięta granica. Informowano wówczas, że jest to granica kor
donu sanitarnego przeciw zarazie z Polski. W 1773 r. powstała druga mapa
- Franza Balthasara Brenkenhofa, na której granica znajdowała się na rzece
Noteci, jednak administracja pruska stwierdziła, że rzeka i jeszcze rejon nad
brzeżny ma być w granicach państwa pruskiego, w związku z tym przesu
nięto ją.
VI sesja była poświęcona „Metodom i technikom badania dawnych map”,
o których pierwszy mówił Kamil Nieścioruk (Uniwersytet Przyrodniczy
w Lublinie), przedstawiając metodę weryfikacji map przy pomocy mode
lu wysokości i podstawowych atrybutów geograficznych. Przy zastosowa
niu metod badawczych okazuje się, że wiele map typu, np. obrębówka, pod
względem odzwierciedlenia powierzchni do niczego się nie nadaje. Według
autora należy podjąć dyskusję na temat wykorzystania ich jako źródła histo
ryczne. Kontynuując temat sesji, Jerzy Ostrowski (Zespół Historii Kartografii
przy PAN w Warszawie) opowiedział historię Henryka Merczynga, fizyka
z wykształcenia, który już na początku XX w. zajął się badaniem dokładno
ści mapy radziwiłłowskiej. Jego prace stały się inspiracją dla innych prac do
tyczących analizy dokładności. Na zakończenie VI sesji Lucyna Szaniawska
(Zakład Zbiorów Kartograficznych Biblioteki Narodowej w Warszawie) omó
wiła prace Joachima Lelewela naszego wielkiego kartografa, który był twórcą
map z wielu dziedzin, jak np.:
– mapy granic towarzyszące tekstom politycznym,
– mapy lokalizacji odkryć archeologicznych,
– mapy obrazujące treści geograficzne tekstów starożytnyc h,
– kopie map twórców średniowiecznych i renesansowych.
Na koniec autorka podkreśliła znaczenie map dawnych, pomimo ich nie
doskonałości, w nauczaniu historii i historii kartografii.