256
Sympozja, zjazdy, konferencje, sprawozdania naukowe
Porównując je, ukazał różne deformacje w stosunku do rzeczywistego po
łożenia elementów przestrzeni miejskiej. Na zakończenie pierwszego dnia
obrad Henryk Gapski (Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła
w Polsce KUL) w referacie „Kartografia kościelna. Zagadnienia problemowe”
omówił ciekawsze mapy dawne o tematyce kościelnej, natomiast Wojciech
Mielewczyk (Muzeum Rolnictwa w Szreniawie) w referacie „Środowisko
geograficzne na dziewiętnastowiecznych mapach wsi” przedstawił genezę
powstawania takich map i ich przydatność w życiu codziennym. Głównym
celem sporządzania map wsi były sprawy własnościowe.
Po zakończeniu wygłaszaniu referatów rozpoczęto dyskusję, którą roz
poczęła Joanna Plit, skierowując pytanie do Henryka Gapskiego – czy pojęcie
kartografia kościelna oznacza odrębną dziedzinę, która korzysta z własnych
metod badawczych czy chodzi o tematykę map? Autor odpowiedział, że tego
terminu używa w odniesieniu do historii Kościoła, natomiast metody karto
graficzne używa się w odniesieniu do struktur Kościoła.
Dalsza część dyskusji dotyczyła nazewnictwa w kartografii; np. Beata Ko
nopska (Instytut Geodezji i Kartografii w Warszawie) sprecyzowała pojęcie
mapy dawnej (czyli wykonanej dawno) i historycznej (wykonanej obecnie,
omawiającej dawne wydarzenia). Kolejno głos w dyskusji zabrali Radosław
Skrycki i Tomasz Olenderek, omawiając początki i znaczenie map leśnych.
Głównym celem ich powstawania były sprawy własnościowe. Następnie
Paweł Weszpiński i Grzegorz Łukasiewicz poruszyli ponownie spra
wę sygnatury na mapie. Najważniejsze jest, czy są one wiarygodne. Paweł
Weszpiński jest zaniepokojony słabym kształceniem studentów pod kątem
czytania mapy. Jego zdaniem, nie należy wprowadzać nowych pojęć, np. zna
ków izomorficznych zamiast sygnatur, ponieważ spowoduje to zamieszanie.
Łukasiewicz twierdzi jednak, że to jest nieuniknione w epoce przetwarzania
danych elektronicznie.
W drugim dniu obrad na V sesji tematem przewodnim był: „Dawne mapy
jako źródła w badaniach historycznych”. W pierwszym referacie Dariusz
Lorek (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) przedstawił pla
ny Poznania, na podstawie których można odtworzyć jego rozwój poprzez
rozbudowę (w tym celu na początku XX w. cesarz Wilhelm kazał rozebrać
część fortyfikacji, które hamowały rozbudowę miasta) a także przyłączenia
okolicznych wsi. Dzięki tym planom można w skrócie przedstawić rozwój
miasta:
– 1820 r. – rozbudowa miasta w stronę zachodnią,
– 1826 r. – nadawanie nazw polskich,
– 1841 r. – przekształcenie Poznania w twierdzę,
– 1848 r. – pojawienie się kolei,
– 1890 r. – stłamszenie w murach, duże zagęszczenie,
– 1900-1902 – przyłączenie Jeżyc i Wildy, rozkazem cesarza Wilhelma
rozbiórka fortyfikacji (w celu rozbudowy miasta),,