242
Recenzje i omówienia
w tytule pojawia się e w odniesieniu do konkretnego dokumentu, tekstu li
terackiego, konkretnej osoby. Rozważania o kulturze radości to zawsze re
fleksja o człowieku. Badając dokumenty, twórcy tomu odkrywają jednostkę,
indywidualność i niepowtarzalność każdego istnienia ludzkiego. Rzecz doty
czy Wschowy, ale ona staje się tu przestrzenią przykładem, kierującym uwa
gę czytelnika ku temu, co uniwersalne.
Kultura radości na ziemi wschowskiej. Obraz uroczystości, jubileuszy, wizyt go
ści, świąt (2013) to zbiór pokonferencyjny (konferencja naukowa zorganizo
wana została przez Stowarzyszenie Kultury Ziemi Wschowskiej i Muzeum
Okręgowe w Lesznie). Głównym wątkiem, łączącym tematycznie zebrane
teksty, jest motyw kultury radości w życiu mieszkańców historycznej ziemi
wschowskiej. Zebrane wypowiedzi dotyczą różnorodnych dziedzin wiedzy:
teologii, historii, sztuki, literatury. Odsłaniają bogactwo dawnych obyczajów,
podkreślają aktualność refleksji biblijnej na temat radości ziemskiej i wiecz
nej, w ciekawy sposób wprowadzają czytelnika w świat świętowania, pod
kreślając interesujące szczegóły z życia reprezentantów dworu królewskiego,
szlachty, mieszczaństwa, znanych i mniej znanych rodów. Czytelnik wchodzi
podczas lektury w świat nieznany, zaskakujący, barwny. Z licznych doku
mentów, stanowiących źródło autorskich rozważań na temat kultury radości,
wyłania się obraz życia codziennego i świątecznego konkretnych bohaterów:
królów Augusta II i Augusta III, królewny Anny Wazówny, mieszczanina dru
karza Ernesta Wilhelma Guntera, kupca Krzysztofa Floriana, ewangelików
wielkopolskich i wielu innych. Opowiadana każdorazowo historia człowieka
to także relacja o dziele utrwalającym pamięć o postaci, o miejscu, w którym
się ono znajduje, o przedmiotach związanych z postacią. Czytelnik z cieka
wością odkrywa więc losy związanych z przeszłością pamiątek materialnych.
Odsłania się przed nim opowieść o kościołach, rzeźbach, malowidłach, za
bytkowych drukach. W wielu tekstach tomu – jak w szkatułce – z jednej hi
storii wyłaniają się kolejne, dopełniające tę podstawową ciekawymi szczegó
łami, np. refleksja o Annie Wazównie i poświęconym jej panegiryku tworzy
harmonijną całość z uzupełniającymi ją uwagami o autorze, Marcinie Opitzu,
zdjęciami figury nagrobka królewny, a także interpretacjami i tezami współ
czesnych komentatorów omawianych tekstów Hugolina Langkammera (au
tora Komentarza teologiczno-pastoralnego wszystkich listów św. Pawła Apostoła…)
i tematów (Jeana Delumeau, autora Historii raju). Wszystkie elementy współ
tworzą obraz kultury radości, spoza którego zawsze wyłania się ludzka twarz
i ludzkie życie. Obserwujemy to życie, prowadzeni przez autorów kolejnych
tekstów, od urodzin do śmierci człowieka, co podkreśla doskonała kompozy
cja zbioru. Czas radości splata się w refleksji z czasem smutku, jak w ziem
skiej egzystencji. Tom kończą wypowiedzi poświęcone śmierci, pogrzebo
wi, tekstom o charakterze panegirycznym na cześć zmarłego, obok radości
doczesnej pojawia się więc obowiązkowo motyw szczęścia wiecznego, które
niejako staje się koniecznym dopełnieniem ziemskich dokonań.