Przywilej Antoniego Szołdrskiego starosty rogozińskiego na rabinat w Rogoźnie...
219
Locus sigillorum in cera rubra expressorum. Inductum in acta castrensia
Posnaniensia feria secunda pridie festi sancti Francisi Confessoris, die scilicet
tertia mensis octobris [3 X] anno Domini 1774. Suscepit M:[athias] Dąbrowski
manu propria.
Toż samo prawo służące rabinowi Lewkowi Maśkowi synagogi rogoziń
skiej we wszystkim aprobuję . Na co się podpisuję. Die sexta
Januarii [6 I] 1775.
[Jakub] Szołdrski starosta rogoziński manu propria.
Originale vero eiusdem consensus una cum approbatione is idem offerens
rursus [!], ad se recepit et de recepto officium praesens ejusque cancellariam
quietavit quietatque praesens.
Zbigniew C h o d y ł a
Przywilej Antoniego Szołdrskiego
starosty rogozińskiego na rabinat w Rogoźnie
dla Lewka Maśka z Łęczycy z 12 lutego 1765 r.
Streszczenie
Jednym ze znaczniejszych skupisk ludności żydowskiej w Wielkopolsce w XVIII w. było kró
lewskie miasteczko Rogoźno, ośrodek starostwa niegrodowego w powiecie i województwie po
znańskim W 1765 r. zamieszkiwało w nim około 448 Żydów tworzących własny kahał (gminę),
na czele którego stali rabin i dwóch seniorów, a zarazem ławników sądu kahałowego, z których
jeden pełnił zapewne funkcje pisarza i zarazem syndyka. Publikowany przywilej Antoniego
Szołdrskiego starosty-tenutariusza rogozińskiego i grodowego łęczyckiego dla Maśka Lewka
z Łęczycy, wydany 12 lutego 1765 r. we wsi Gościejewo, stanowi zgodę na wybór i zarazem no
minację tegoż Żyda na rabinat rogoziński. Potwierdza on władzę administracyjną, a zwłaszcza
sądową rabina, z możliwością apelacji od wyroku sądu, któremu przewodniczył, do starosty,
jednakże tylko w tym samym dniu, w którym zapadł ów wyrok. Dalej zakazuje rabinowi odda
lanie się od synagogi bez koniecznej przyczyny, nakazuje wobec niego szacunek członkom sy
nagogi, dopuszczając możliwość dochodzenia przez każdego z nich wobec rabina pretensji na
drodze sądowej, ale tylko swoim kosztem, bez mieszania w spór synagogi i sąsiadów, w prze
ciwnym wypadku starosta przyrzeka udzielić rabinowi swego poparcia, a ponadto obiecuje te
muż swą obronę, gdyby kahał nie opłacał go zgodnie z zawartą umową i jeśliby był napasto
wany lub ktoś czynił mu szkodę. Przywilej ten, potwierdzony 6 stycznia 1775 r. przez Jakuba
Szołdrskiego, brata Antoniego i jego następcę na starostwie rogozińskim, zostaje wydany z po
wtórnego urzędowego wpisu jego treści do księgi grodzkiej poznańskiej, dokonanego z ini
cjatywy Lewka Maśka 10 grudnia 1781 r. Zasługuje on na ogłoszenie drukiem ze względu na
skromny stan źródeł do dziejów Żydów w tym miasteczku i rzadkie występowanie tego typu
dokumentów.