204
Michał Janeczek
Sygnaturą 01.H.14 oznaczono klocek, w którym znajdują się kolejne roz
prawy akademickie. Nie wszystkie z nich to polonika, ale wszystkie wyro
sły z kręgów ewangelicko-reformowanych, dlatego przetrwały w bibliote
ce zboru św. Jana tak długo. Tłoczone były w formacie in quarto przeważnie
w oficynach typograficznych we Frankfurcie nad Odrą. Promotorami prac
byli: Justus Christoph Dithmar (1677-1737), Samuel Strimesius (1648-1730),
Barthold Holtzfus (1659-1717), Joachim Friedrich Schmidt (1670-1724), Martin
Böhm (1659-1715); a ich uczniami: József Cseh (XVII/XVIII w.), Christian
Sitkowski, Petrus Ancillon (XVII/XVIII w.), Samuel Fridericus Langerfeld
(XVII/XVIII w.), Johann Jacob Geraht (XVII/XVIII w.), Ephraim Oloff
(1685-1735). Samodzielnie pracę opublikował Samuel Ernst Berger (około
1690-?).
Piękną, odręcznie wykonaną dedykację dla przedstawicieli Jednoty Braci
Czeskich pozostawił na własnym dziele Thomas Bray (1658-1730), duchow
ny angielski. Propositum de martyrologio generali… (sygn. 02.B.8) posiada este
tycznie zaprojektowaną papierową oprawę w kolorze fioletowym ze złotymi
ornamentami na obu okładkach. Czterdziestostronicowe pismo w formacie in
folio drukował w Londynie Joseph Downing.
Komeński był wydawcą dzieła historycznego o zwyczajach i organiza
cji Jednoty. Na miejsce druku wybrał bliskie sobie Leszno; drukarzem, który
przyjął zlecenie, był Wigand Funck. Autor rozprawy historycznej Jan Łasicki
urodził się około 1534 r., a zmarł po 1599. Początkowo deklarował wiarę kal
wińską, ale później przeszedł do braci czeskich, którym zadedykował swe
najważniejsze dzieło – Historiae de origine et rebus gestis Fratrum Bohemicorum…
Zachowała się do czasów współczesnych tylko ostatnia, ósma księga, która
znajduje się m.in. w zbiorach Archiwum Państwowego (sygn. 01.G.21).
Zainteresowanie dziejami wyłonionego z husytyzmu ruchu społeczno-re
ligijnego w Czechach było w XVI i XVII w. dość duże. Oto kolejna książka
(sygn. 01.H.2) poświęcona tym sprawom: Historica narratio de fratrum orthodoxo
rum ecclesiis in Bohemia, Moravia et Polonia… autorstwa Joachima Camerariusa
(1500-1574), humanisty niemieckiego. Liczący blisko 250 kart tekst opubliko
wany został w Heidelbergu u Gottharda Vögelina około 1605 r. Być może au
tograf „JAC” pozostawiony na wyklejce oznacza Jana Amosa Comeniusa.
Uczeń Komeńskiego, kalwiński teolog Mikołaj Arnold (1618-1680), po
licznych podróżach osiadł na stałe we fryzyjskim mieście Franeker. Tam wy
dał w 1654 r. pracę zatytułowaną Heinrici Echardi lutherani scopae dissolutae…;
doczekał się ten tekst drugiego wydania w 1676 r. – jeden z egzemplarzy na
leży obecnie do Archiwum Państwowego (sygn. 01.E.23). To obszerne dzieło,
liczące 328 kart liczbowanych, podzielone zostało na 21 rozdziałów. Arnold
wdał się w polemikę z nieżyjącym już teologiem luterańskim Heinrichem
Eckhardim (1580-1624).
Jednym z wybitnych uczonych o międzynarodowej renomie był w cza
sach baroku Jan Jonston (1603-1675). Interesował się w swoich badaniach