O wielkopolskich nekrologach cysterskich...
167
zapis z kalendarza cystersów przemęckich, konwenty z Przemętu i Wschowy
łączyła konfraternia zawarta w 1744 r., co w pełni wyjaśnia powody odno
towywania braci zakonnych z obu konwentów na kartach nekrologów cy
sterskich. Bardzo ważny jest przekaz kroniki bernardynów wschowskich,
w której w końcowych partiach zamieszczono krótki biogram poświęcony
miejscowemu proboszczowi Robertowi Bergerowi, urodzonemu 13 paź
dziernika 1793 r., zmarłemu 13 marca 1879 r.
Ksiądz Berger pochodził z Marienstern koło Görlitz (Łużyce), gdzie znaj
dował się klasztor panien cysterek. Po ukończeniu studiów teologicznych na
Uniwersytecie w Pradze wstąpił do klasztoru Neuzelle pomiędzy Gubinem
a Frankfurtem nad Odrą. Tu doczekał jego kasaty w 1815 r. Jednak nie sekula
ryzował się, tylko wraz z braćmi Leonardem Wellsem i Gotfrydem Noakiem
udali się do Paradyża koło Międzyrzecza, aby tam wieść życie zgodne z re
gułą zakonną.
Przez wiele lat Rober Berger był związany z duszpasterstwem parafial
nym. Początkowo był wikarym w Kutschka u, potem w Skwierzynie. W la
tach 1817-1819 pracował jako wikary w Lesznie u boku proboszcza Kuzubke.
Potem przez 12 lat pracował jako proboszcz w Bargen. Od 1832 r. był pro
boszczem w parafii św. Stanisława we Wschowie. Tu w pierwszym okresie
swojej działalności duszpasterskiej zajmował się budową nowej plebani (od
1833 r.). Zmarł 13 marca 1879 r.13
Istotnym elementem komentarza wydawanych nekrologów powinno być
określenie prawnych podstaw tego rodzaju kontaktów (akty zawarcia kon
fraterni). Nie zawsze jednak możemy odnaleźć tego rodzaju akty. Na ich
istnienie wskazują również zapisy w klasztornych kronikach. W tym miej
scu wypada odwołać się do Chronologii konwentu kazimierskiego pióra gwar
diana Dominika Elewskiego, który kronikę franciszkanów, obserwantów
z Kazimierza Biskupiego spisał w siódmej dekadzie XVIII stulecia. W tymże
źródle zachowała się wiadomość o zawarciu przyjaźni pomiędzy cystersami
lędzkimi a bernardynami w 1529 r. Korektę do tej wiadomości wprowadza
dokument konfraterni zawartej pomiędzy prowincjałem bernardynów Janem
z Komorowa a opatem lędzkim Henrykiem Butgenem w 1522 r.14
Od schyłku XVIII stulecia regularnie, co roku, były publikowane tzw.
schematyzmy diecezji kujawskiej, diecezji poznańskiej oraz archidiecezji
gnieźnieńskiej, a od XIX w. części poznańskiej i części gnieźnieńskiej archi
13 Kronika klasztoru braci mniejszych obserwantów we Wschowie. 1455-1808, tłum. o. Pius Antoni
Turbański, Jarocin 1971, maszynopis w zbiorach Klasztoru Franciszkanów we Wschowie. Tekst
zapewne dopisany kilkanaście lat po kasacie klasztoru wschowskiego.
14 Archiwum Diecezjalne we Włocławku, dokument nr 440; zob.: S. Librowski, Inwentarz
realny dokumentów samoistnych Archiwum Diecezjalnego we Włocławku, t. 1, Lata 1232-1550,
Włocławek 1994, s. 237, nr 440.