160
Agnieszka Budziałowska, Magdalena Górna
choty odnotowano wśród osób aktywnych zawodowo i tych, którzy okres
pracy mieli już za sobą, czyli po 50. roku życia. W parafii farnej wiele zgonów
na suchoty miało miejsce w szpitalach, co tłumaczy wysokie odsetki zmar
łych w zamożniejszym śródmieściu. Tymczasem w parafii św. Rocha, z ra
cji jej wiejskiego charakteru, gruźlica nie stwarzała tak dużego zagrożenia
dla zdrowia i życia, jak w dzielnicach robotniczych. W odniesieniu do po
pulacji historycznych zwraca się także uwagę na trudności związane z dia
gnozowaniem gruźlicy. Rzecz w tym, że suchoty często mylono z zapale
niem oskrzeli i płuc24. Poprawne diagnozowanie tuberkulozy mogło stanowić
duży problem wśród ubogiej ludności z przedmieść Poznania, gdzie brako
wało wykwalifikowanego personelu medycznego, a mieszkańcy próbowali
sami określić typ schorzenia.
5.5. Gorączki i zapalenia
Wymienione w Tabeli 1. „gorączki” i „zapalenia” stanowią przykład przy
czyn zgonów rejestrowanych na podstawie objawów. Jak widać, ich rozkład
w poznańskich parafiach nie był identyczny: najmniej odnotowano ich w za
możniejszym śródmieściu, gdyż tam zapewne lepiej diagnozowano choroby,
najwięcej na obrzeżach Poznania. „Gorączki” i „zapalenia” to objawy towa
rzyszące wielu chorobom, w tym powikłaniom poporodowym i niektórym
chorobom dróg oddechowych25. Generalnie, wszędzie tam, gdzie odnotowa
no więcej zgonów na „gorączki”, pojawiło się mniej zgonów na „zapalenia”
i na odwrót (Tabela 1.). Szczególnie dobrze widać tę prawidłowość w para
fiach św. Marcina i św. Rocha.
6. Podsumowanie
1. Rozbieżności w omawianych w pracy przyczynach zgonów w centrum
miasta i w dzielnicach podmiejskich były uwarunkowane ekologicznie i kul
turowo.
2. Przeprowadzone analizy potwierdzają raczej złą kondycję zdrowot
ną poznaniaków i pokazują obraz Poznania jako ośrodka zaniedbanego pod
względem sanitarnym, pozbawionego kanalizacji i ujęć czystej wody.
24 L. Bryder, Not always one and the same thing: The registration of tuberculosis dealths in Britain,
1900–1950, „Social History of Medicine” 1996, 9, s. 253-265; G. Liczbińska, Umieralność; G. Licz
bińska, Infant.
25 G. Liczbińska, Umieralność; G. Liczbińska, Infant; M. Nowaczyk, dz. cyt.