159
Na co umierali poznaniacy?
21% zgonów osób starszych, w parafii św. Marii Magdaleny – 18% (Rycina 4.).
W zamożnym centrum Poznania ludność częściej niż gdzie indziej dożywała
późnego wieku, stąd tak wysoki wynik. Różnice w pozostałych parafiach wy
nikały z diagnozowania i – jak się wydaje – z kategoryzowania parafian do
grupy osób starszych. Literatura podaje, że w dziewiętnastowiecznych popu
lacjach do kategorii osób starych zaliczano ludzi od 50. roku życia, czasami
nawet od 60. Bywało, że jako stare traktowano kobiety od 50. roku życia, męż
czyzn zaś o dziesięć lat później (dobry opis daje Grażyna Liczbińska22).
5. 4. Gruźlica
Statystycznie istotne różnice pomiędzy zlokalizowanymi w różnych rejonach
Poznania parafiami katolickimi widać w częstościach zgonów na gruźlicę,
zwaną potocznie suchotami (Tabela 1.). Jak widać, najwięcej zgonów odnoto
wano w parafii ze śródmieścia oraz w parafiach św. Małgorzaty i św. Marcina,
najmniej w parafii św. Rocha. Prawidłowość ta dotyczy wszystkich katego
rii wiekowych (Tabela 2.). Gruźlica najczęściej pojawiała się wśród robotni
ków i ich rodzin, zamieszkujących zazwyczaj ubogie przedmieścia miasta.
W poznańskich fabrykach panowały fatalne warunki, brakowało wentylacji
i urządzeń odprowadzających szkodliwe opary, co sprzyjało zachorowalno
ści na gruźlicę23. Złe warunki w miejscach zamieszkania i w pracy, w połącze
niu z niedożywieniem, brakiem higieny i ogólną nędzą, wpływały na sporą
śmiertelność z powodu tej choroby. Szczególnie wysoką umieralność na su
Tabela 2.
Częstość zgonów na suchoty w wybranych kategoriach wiekowych w badanych parafiach
z Poznania (w %)
Parafia
Parafia św. Marcina
Parafia św. Rocha
Parafia św. Małgorzaty*
Parafia św. Marii Magdaleny*
Wiek
2. miesiące–1 rok
2–14 lat
50 lat–x
13,4
19,8
14,1
3,7
4,2
6,1
10,8
16,4
20,8
7,1
16,2
18,4
Za: G. Liczbińska, Umieralność; różnice pomiędzy parafiami statystycznie istotne.
22 G.
Liczbińska, Umieralność.
Liczbińska, Umieralność; C. Łuczak, Życie gospodarczo-społeczne w Poznaniu w 1815-1918, Poznań 1965.
23 G.