Na co umierali poznaniacy?
157
wysokie odsetki zgonów noworodków w parafii ze śródmieścia, na terenie
której znajdowały się szpitale, a w nich przychodziły na świat dzieci rodzin
zameldowanych w innych rejonach miasta. Przewaga zgonów z powodów
neurologicznych w dwóch parafiach z przedmieść Poznania (św. Małgorzaty
i św. Marcina) świadczy także o powikłaniach porodu. Przedmieścia na ogół
skupiały ubogą ludność, która miała bardzo ograniczony dostęp do fachowej
opieki medycznej. Uderzające różnice w częstości zgonów z przyczyn neuro
logicznych pomiędzy wymienionymi parafiami a parafią św. Rocha wynika
ły zapewne z różnic w ich diagnozowaniu. W parafii św. Rocha niektóre scho
rzenia neurologiczne mogły zostać mylnie rozpoznane i znaleźć się w innych
kategoriach.
5. 3. Słabość i starość
„Słabość” mogła być związana z wieloma chorobami. Według Małgorzaty
Nowaczyk18, towarzyszyła najczęściej powikłaniom okołoporodowym, wa
dom wrodzonym i ogólnemu osłabieniu organizmu. Zdarzało się, że zgony
z powodu „słabości”, zwłaszcza wśród uboższych grup społecznych, mylo
no z martwymi urodzeniami19. Stąd też widoczne są znaczne różnice pomię
dzy parafiami. W parafii św. Rocha zgonów z powodu „słabości” było najwię
cej, bo prawie jedna czwarta wszystkich przyczyn, z czego przeszło 61% to
zgony noworodków – odnotowano ich tu aż trzy razy więcej niż w parafiach
św. Marcina i św. Marii Magdaleny. W parafii św. Rocha, obejmującej podpo
znańskie tereny wiejskie, zapewne gorzej diagnozowano przyczyny zgonów
niż w dzielnicach zlokalizowanych bliżej śródmieścia bądź w samym śród
mieściu. Pod pojęciem „słabości” mogły kryć się np. zgony z przyczyn neuro
logicznych bądź martwe urodzenia. Tych ostatnich było w parafii św. Rocha
najmniej (Tabela 1., Ryciny 2. i 3.). Równie niewiele zgonów ze „słabości”
odnotowano w parafii ze śródmieścia, co wynikało akurat z wyższego stan
dardu życia parafian20. „Słabość” była przyczyną 39% zgonów noworodków
w parafii św. Małgorzaty, za co odpowiedzialne były fatalne warunki życia
w parafii (Rycina 3.). Warto nadmienić, że na „słabość” zapadały także osoby
starsze (Rycina 4.). W parafii św. Rocha zgonów z tej przyczyny odnotowano
aż dwadzieścia razy więcej niż w parafiach św. Marcina oraz św. Małgorzaty
i siedem razy więcej niż w parafii św. Marii Magdaleny (Rycina 4.). W tej ka
tegorii znalazło się zapewne wiele schorzeń, na które umierały osoby stare,
a których parafianie nie potrafili poprawnie zdiagnozować.
18 M.
Nowaczyk, dz. cyt.
Liczbińska, Infant.
20 M. Kędelski, dz. cyt.; G. Liczbińska, Umieralność; G. Liczbińska, Infant.
19 G.