156
Agnieszka Budziałowska, Magdalena Górna
5. 2. Przyczyny neurologiczne
Schorzenia neurologiczne stanowiły przyczynę największej liczby zgonów
w poznańskich parafiach katolickich. Do tej kategorii zaliczono: „spazmy”,
„konwulsje”, „paraliże”, „zapalenia”, „udary” oraz zgony z powodu „bólu
głowy” i „bólu nerwów”. W parafiach św. Marcina i św. Marii Magdaleny
z wymienionych przyczyn zmarła jedna czwarta parafian, w parafii św. Mał
gorzaty prawie 20% ludności. Najmniej zgonów wywołanych przyczynami
neurologicznymi (nieco ponad 13%) odnotowano w parafii św. Rocha (Tabela
1.). Zgony na „spazmy” i „konwulsje” przeważały wśród noworodków
(Rycina 2.). W parafiach św. Marcina i św. Małgorzaty stanowiły one ponad
44% zgonów dzieci do 1. miesiąca życia, w parafii św. Marii Magdaleny pra
wie 60%. Było to odpowiednio dwa i trzy razy więcej niż w parafii św. Rocha
(Rycina 2.). Spazmy i konwulsje mogły być wywołane padaczką, chorobami
układu nerwowego albo towarzyszyć udarowi, a nawet nowotworowi mó
zgu15. Badacze wiążą również konwulsje z biegunkami i dyzenterią16. W świe
tle współczesnej wiedzy medycznej „skurcze” i „spazmy” mogły towarzy
szyć powikłaniom porodowym i połogowym17. Fakt ten tłumaczy zapewne
Rycina 2. Frakcje zmarłych noworodków z przyczyn neurologicznych (w %) w badanych para
fiach z Poznania (*za: G. Liczbińska, Umieralność)
15 M.
Nowaczyk, dz. cyt.
16 H.J. Kintner, Classifying causes of death during the late nineteenth and early twentieth centuries:
the case of German infant mortality, „Historical Methods” 1986, 19, s. 45-54; G. Liczbińska, Umie
ralność; G. Liczbińska, Infant; J. H. Wolleswinkel-van den Bosch, C. W. N. Looman , F. W. A. van
Poppel, J. P. Mackenbach, Cause – Specific Mortality Trends in The Netherlands, 1875-1992: A Formal
Analysis of the Epidemiologic Transition, „International Journal of Epidemiology” 1997, 26 4),
s. 772-781.
17 Mała Encyklopedia Medycyny, red. T. Rożniatowski, Warszawa 1990.