154
Agnieszka Budziałowska, Magdalena Górna
Tabela 1.
Wybrane przyczyny zgonów w badanych parafiach z Poznania (w %)
Parafie
Przyczyna zgonu
św. Marcina
św. Rocha
św. Małgo
rzaty*
św. Marii
Magdaleny*
Choroby zakaźne
7,1
7,9
11,81
6,8
Choroby zakaźne
układu pokarmowego
1,13
4,9
4,8
6,64
Cholera
11,42
2,52
6,02
4,82
Choroby neurologiczne
25,72
13,62
19,62
24,02
Słabość
4,62
22,82
7,52
3,82
Martwe urodzenia
5,22
1,22
3,62
5,32
Suchoty
13,92
2,52
14,92
15,72
Gorączki
1,6
17,31
2,3
1,6
Zapalenia
10,2
2,5
4,2
3
1
2,4
*Za: G. Liczbińska, Umieralność, 1 statystycznie istotne różnice pomiędzy parafią św. Mał
gorzaty a pozostałymi parafiami, 2 różnice pomiędzy parafiami statystycznie istotne, 3 różnice
pomiędzy parafią św. Marcina a pozostałymi parafiami, 4 różnice pomiędzy parafią św. Marii
Magdaleny a pozostałymi parafiami.
Najwięcej zgonów z powodu chorób zakaźnych, bo prawie 12%, odnotowano
w ubogiej parafii św. Małgorzaty (Tabela 1.). Wynik ten nie dziwi, gdyż pa
rafia charakteryzowała się dramatycznie złą sytuacją sanitarno-epidemiolo
giczną11. W pozostałych parafiach, niezależnie od ich lokalizacji, zgonów wy
wołanych chorobami zakaźnymi było zdecydowanie mniej. W parafiach św.
Marii Magdaleny i św. Marcina odsetki zgonów na choroby zakaźne były na
poziomie 7%, w parafii św. Rocha zaś – prawie 8% (Tabela 1.). Szczególnie
parafia św. Marii Magdaleny wyróżniała się dość dobrą sytuacją ekologicz
ną: na rynku działały fontanny ujmujące wody źródlane spoza miasta, ścieki
i nieczystości zaś odprowadzano za pomocą dość skutecznej jak na owe cza
sy kanalizacji12. Rozkład zgonów na choroby zakaźne wśród dzieci od 2. do
14. lat nie jest już tak oczywisty, jak ten opisany powyżej. W ubogiej para
11 G. Liczbińska, dz. cyt.; Ecological conditions vs. religious denomination. Mortality among
Catholics and Lutherans in nineteenth-century Poznań, „Human Ecology” 2011, 39(6), s. 795-806.
12 Tamże; G. Liczbińska, Infant and child mortality among Catholics and Lutherans in nineteenth
century Poznań, „Journal of Biosocial Science” 2009, 41(5), s. 661-683.