Tajne spotkania członków Rady Ligi Narodów...
139
z miejscami stałymi w Radzie (które ostro rywalizowały o wpływy w Addis
Abebie) oraz przedstawiciele członków z wyboru Zgromadzenia, jak Brazylia
czy Chiny. Niewolnictwo lub zbliżone formy zależności były dość powszech
ne, także w takich innych państwach należących do Ligi, jak Liberia, Boliwia
czy Peru. Wywołana przy okazji akcesji Etiopii dyskusja mogła dotknąć wcale
nie marginalny w ówczesnym świecie system peonage – niewolnictwo za długi
oraz pawning – niewolnictwo w efekcie zastawu lombardowego. Nie dotyczył
on tylko państw arabskich, azjatyckich, afrykańskich czy latynoamerykań
skich. Był on obecny także na Bałkanach i we Włoszech, gdzie funkcjonowa
ła dzierżawa za połowę zbiorów, oraz w Stanach Zjednoczonych19. Dyskusja
na tajnym spotkaniu członków Rady 4 lipca 1923 r., która poprzedzała for
malną procedurę związaną z akcesem Etiopii do Ligi, pozwoliła na zminima
lizowanie ryzyka niepożądanych aluzji. Na wniosek lorda Cecila raport Rady
przedkładany Zgromadzeniu miał kończyć się pojednawczą formułą, że ba
dania sytuacji wewnętrznej nie są zakończone i będą koordynowane przez
Sekretariat Ligi z udziałem wszystkich zainteresowanych państw20.
Tajne spotkania członków Rady uzasadniano najczęściej koniecznością
uwolnienia organów Ligi od sytuacji konfliktowych, w tym zwłaszcza spo
rów między państwami w związku z wyborami niestałych członków Rady.
Nie mniejszą aktywność przejawiali członkowie LN w sprawie obecności
„swoich” obywateli wśród pracowników Sekretariatu. W obu tych sprawach
usatysfakcjonowanie oczekiwań formułowanych przez zdecydowaną więk
szość członków Ligi było nierealne i niewykonalne. Chociaż liczba niestałych
miejsc w Radzie systematycznie rosła (z 4 do 11 w 1939 r.), to u kresu Ligi aż
25 jej członków nie było w Radzie w ogóle reprezentowanych.
Nieco tylko większe pole manewru występowało w bojach dotyczących
zatrudnienia w Sekretariacie. Dominacja brytyjsko-francuska była konse
k wentnie kontestowana przez pozostałych stałych członków Rady (Włochów,
Japończyków oraz po 1926 r. Niemców) i rzeszę niezadowolonych, którzy
przywoływali różne argumenty, nieraz nawet zbyt niską płacę, co kontrasto
wało – np. w opinii delegata Brazylii – z kompetencjami kandydata do pracy
w Sekretariacie oraz wysokimi kosztami utrzymania21.
Sekretarz Generalny i wspierający go „posesjonaci” salwowali się obiet
nicami, że w miarę wygasania kontraktów oczekiwania zasadnie niezado
wolonych będą uwzględniane w atmosferze pełnej życzliwości, nieraz nawet
uprzywilejowania… Niejednokrotnie przeszkodą w realizacji obietnic były
19 W 1921 r. sąd w Covington (Georgia) skazał na dożywocie farmera i jego czarnego po
mocnika winnych śmierci 11 „peonów”. Wyrok ten nie zniwelował zyskownego systemu, roz
powszechnionego zwłaszcza na Południu, mimo formalnego zakazu obowiązującego w Stanach
Zjednoczonych od 1867 r.
20 ASDN, 14/9887/2385; r. 6228, Notes on a secret Meeting..., July 4th. 1923.
21 Tamże, videmat z inicjałami E.D. January 13th. 1922; obszernie: F.F. Ranshofen-Wert
heimer, The International Secretariat, Washington 1945, s. 241 i n.