Tajne spotkania członków Rady Ligi Narodów...
133
spotkań nie skrywano4. Zwyczajowo
i najczęściej członkowie Rady spo
tykali się w gabinecie Sekretarza
Generalnego.
Protokoły z tajnych spotkań Ra
dy stanowią stosunkowo niewielką,
wręcz ułamkową część spuścizny
Ligi Narodów. Nie jest to materiał,
podobnie jak całe archiwum Ligi,
opracowany pod względem archi
walnym5. W poszczególnych karto
nach (i dalej teczkach spraw zało
żonych w czasie działalności Ligi)
znajdują się też wtórniki i kopie, tak
że powielaczowe. Wszechobecna
i dominująca często frazeologia po
Il. 1. Eric Drummond z najbliższymi współ
wodowała inflację słowa pisanego,
pracownikami: za Sekretarzem Generalnym
udostępnianego w obu oficjalnych
F.P. Walters dyr. Biura, powyżej mjr A. Bux
ton, z lewej p. J. Howard
językach LN (angielskim i francu
skim) oraz niejednokrotnie także
w niemieckim czy hiszpańskim. Ta ogromna dokumentacja odzwierciedla
bardzo szeroki zakres aktywności tzw. „instytucji genewskiej”. Od wielkiej
polityki – rozbrojenia, bezpieczeństwa zbiorowego, poprzez sprawy społecz
ne (higiena, niewolnictwo, handel kobietami itp.), po ważne po dziś regulacje
dotyczące znaków drogowych, ulicznej sygnalizacji świetlnej, korytarzy dla
samolotów, reformy celnej, paszportów dla bezpaństwowców itd.
Wszystkie te kwestie przewijały się, aczkolwiek z różną intensywnością,
podczas tajnych spotkań członków Rady LN. Listę protokołów z tych kon
taktów otwiera posiedzenie z 25 lutego 1921 r. (nazywanych jednak Private
Meeting of Council), a zamyka sprawozdanie ze spotkania 9 grudnia 1939 r.
związane z procedurą usunięcia ZSRR z Ligi. W sumie w ramach prac Rady
LN odbyło się około 170 tajnych spotkań6. Z ich policzeniem mieli pewne kło
4 Annuaire de la Société des Nations 1919-1927, Genève 1927, s. 5, o tajnych spotkaniach wspo
mina się tylko raz, przy okazji charakterystyki pracy Ligi. W kolejnych tomach Annuaire także
poprzestawano na zdawkowym stwierdzeniu, że Rada odbywa też tajne spotkania, w których
biorą udział członkowie Rady oraz Sekretarz Generalny.
5 Można mówić o częściowym opracowaniu materiałów Komisji Mandatowej, co sprowa
dza się do ponumerowania stron, zob. „Archivès de la Société des Nations» (cyt. dalej ASDN),
r. 2344-2346.
6 Mam świadomość jedynie orientacyjnego charakteru podanej liczby. Przekonujący jest
przykład dotyczący grudnia 1925 r. W jednym z wykazów (Procès – verbaux des séance secrètes
du Conseil – 25 février 1921 – 15 décembre 1928) pod pozycją 20. zapisano: „Séance secrètes, dec.
1925”. W innym wykazie sporządzonym według odręcznej notki przez szefa archiwum Ligi