132
Stanisław Sierpowski
spraw dotyczących działalności Ligi lub pokojem na świecie. Tak szeroko za
kreślone kompetencje powodowały, że o tzw. niestałe miejsca w Radzie trwa
ły niekończące się boje. Niejednokrotnie miały one dramatyczny przebieg,
jak przy okazji wstępowania Niemiec do Ligi w 1926 r. Sprzeciw lub niechęć
w sprawie przyznawania stałych miejsc Brazylii i Hiszpanii skłoniły je do wy
stąpienia z Ligi. Od podobnych gróźb nie stroniły również Polska i Chiny2.
Nie lekceważąc motywacji o charakterze politycznym i prestiżowym, na
leży w tym tekście uwypuklić szczególną rolę poufnych, tajnych narad i spo
tkań, w końcu też „wymiany zdań” członków Rady, kiedy to wykuwały się
lub wręcz były ustalone rozwiązania prezentowane następnie podczas „pry
watnych” lub „publicznych” sesji Rady LN. Znaczenie tej dokumentacji ar
chiwalnej dla pokazania „kuchni” tych negocjacji oraz poznania polityki po
szczególnych państw reprezentowanych w Radzie, jest bezdyskusyjne. Poza
wszystkim wyziera z nich prawda, znana zresztą w polityce od wieków, że
dominuje interes własny, aczkolwiek w tym konkretnym przypadku był on
przyodziany w „ligowe szaty”. Tajne spotkania członków Rady to zrazu roz
wiązanie doraźne, mające na celu uzgodnienia wspólnego, kompromisowe
go stanowiska przede wszystkim w kwestiach personalnych. Nie nadawa
no im rozgłosu, wszelkie bowiem spotkania tajne kłóciły się z filozofią Ligi
Narodów, wyrażoną także w preambule do Paktu, gdzie mówi się o „utrzy
mywaniu jawnych stosunków międzynarodowych”3.
Zgodnie z tym wskazaniem, spotkania członków Rady powinny mieć pu
bliczny charakter. Oznaczało to możliwość uczestniczenia w obradach, w cha
rakterze gości przedstawicieli wszystkich członków Ligi, a także dziennika
rzy i innych osób zainteresowanych pracami Ligi lub omawianymi podczas
danej sesji sprawami. Zabiegi o miejsce na „galerii” były tym intensywniejsze,
im ważniejsze kwestie były omawiane. Liczba obserwatorów była zawsze re
glamentowana.
Często z różnych powodów, także praktycznych, publiczne sesje Rady
były poprzedzane „spotkaniami prywatnymi” (séances privées, Private Me
etings), podczas których starano się uzgodnić stanowiska i wypracować for
mułę możliwą do przyjęcia przez wszystkich (w sprawach merytorycznych
w Radzie LN obowiązywała zasada jednomyślności). Stopniowo coraz bar
dziej widoczną rolę odgrywały spotkania tajne. Od „prywatnych” różniły się
tym, że ich przebieg, ewentualne wyniki (w tym protokoły z dyskusji) pozo
stawały tajne. Tym bardziej stroniono od rozgłosu, aczkolwiek samego faktu
2 Por. m.in.: H. Korczyk, Przyjęcie Niemiec i Polski do Rady Ligi Narodów w 1926 roku, Wrocław,
Warszawa 1986; Ch. Leuchars, Brazil and the League Council Crisis of 1926, „Diplomacy & State
craft”, Dec. 2001, vol. 12/4, s. 123 i n.; J. Wintzer, Deutschland und der Völkerbund 1918-1926,
Paderborn etc. 2006; S. Sierpowski, Gra o Niemcy. Międzynarodowy rezonans wejścia Niemiec do Ligi
Narodów w 1926 r., w: Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (AMUR).
3 Więcej zob. S. Sierpowski, Narodziny Ligi Narodów, Poznań 1984.