124
Zbigniew Chodyła, Marian Drozdowski, Zofia Sprys
we Wschowie w latach 1577-1632, Reformacja a problemy narodowościowe w przed
rozbiorowej Wielkopolsce, Luteranizm w Wielkopolsce i jego społeczno-narodo
we aspekty, Zniszczenie Leszna w roku 1656, Bracia czescy przejawem odrębności
Wielkopolski. Dalej artykuły poświęcone zborom braci czeskich w: Karminie
(1968), Koźminku (1985), Ostrorogu (1998) oraz w powiecie konińskim (1997),
szkic o reformacji i kontrreformacji w Kościanie w pierwszym tomie dzie
jów tego miasta (2000), wspomniany już tekst Konwersje na katolicyzm szlach
ty ewangelickiego wyznania czeskiego w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, ale
także trzy rozdziały dziejów miasta Kobylina (w średniowieczu, XVI, XVII
i XVIII w.), zawarte w ich zarysie (1990), i studia: Sprawy wojska na sejmikach
wielkopolskich w latach 1648-1661 (1993), Miasta sukiennicze południowo-zachod
niej Wielkopolski w XVI i XVII wieku (1995) i Śląska imigracja [do Leszna] w I po
łowie XVII w. (1997), Bogusław Leszczyński (starosta generalny wielkopolski (ok.
1612-1659)]. Poprawki do biografii (2011). W tym ostatnim artykule zostały wy
korzystane podstawowe tezy zawarte w referacie Sytuacja polityczna i społecz
na Wielkopolski w przededniu „potopu” szwedzkiego. Referat ten będący propo
zycją nowego ujęcia tego tematu w oparciu o niedostrzeżone dotąd źródła
rękopiśmienne i drukowane został wygłoszony na specjalnym zebraniu po
znańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w listopadzie
2008 r., związanym z obchodami jubileuszu osiemdziesięciopięciolecia uro
dzin autorki.
W świetle dokonanego powyżej przeglądu sześćdziesięciopięcioletniego
dorobku naukowego Jolanty Dworzaczkowej bardzo wyraźnie widać, że od
prawie 45 lat dominuje w nim tematyka dziejów reformacji i kontrreforma
cji, a zwłaszcza kościoła braci czeskich w Polsce, a głównie w Wielkopolsce
w XVI-XVII w. Dlatego Badaczka należy niewątpliwie do grona najwybit
niejszych jej znawców wśród współczesnych historyków polskich, co także
potwierdzają wysokie oceny wymienionych publikacji przez innych specja
lizujących się w zbliżonej problematyce pracowników nauki, częściowo przy
toczone wyżej.
Opracowania Jubilatki, podejmujące ważną i nie poznaną lub słabo do
tychczas zbadaną problematykę, reprezentują wysoki poziom merytoryczny,
imponują bogatą podstawą źródłową i dociekliwością, a przy tym jako pisa
ne w sposób jasny, z właściwą dla twórczości autorki precyzją analizy danych
źródłowych, popartą wielką erudycją, ostrożnością w formułowaniu wnio
sków i oszczędnością w słowach, stanowią przykład świetnego warsztatu ba
dawczego.
Na osobną uwagę zasługuje jeszcze społeczna działalność Jubilatki.
Pozostając bezpartyjną, od 1950 r., w okresie zatrudnienia na Uniwersytecie
Poznańskim/UAM, angażowała się czynnie w pracach uczelnianej organiza
cji Związku Nauczycielstwa Polskiego, pełniąc od lutego 1976 r. funkcję prze
wodniczącej Komisji Rewizyjnej organizacji oddziałowej ZNP.