112
Zbigniew Chodyła, Marian Drozdowski, Zofia Sprys
nia do obozu koncentracyjnego lub w najlepszym razie na roboty przymuso
we do Niemiec) i świadomość, że studia są również formą walki z wrogiem,
stwarzały szczególną więź między słuchaczami i wykładowcami i niepowta
rzalną atmosferę. Studiując, Jolanta Essmanowska od kwietnia 1942 do jesie
ni 1944 r. była także zatrudniona jako pracownica kancelaryjna w Zarządzie
Wodnym w Warszawie, gdzie wówczas pracował jej ojciec. Jej studiom hi
storycznym po dwóch latach położył kres wybuch powstania warszawskie
go, a po jego klęsce – przymusowa deportacja pozostałych przy życiu miesz
kańców stolicy1.
Po wyzwoleniu, nie mogąc powrócić do Warszawy, gdyż w czasie celo
wego niszczenia zabudowy stolicy przez Niemców po upadku powstania
1944 r. spłonął dom, w którym zamieszkiwała, postanowiła kontynuować stu
dia historyczne na Uniwersytecie Poznańskim. Od maja 1945 r., kiedy przyje
chała do Poznania, ściągając tu krótko potem rodziców (z którymi mieszkała
przy ul. Mickiewicza 29), do października 1947 r. odbywała je (przy zalicze
niu 20 października 1945 r. przez Komisję Egzaminacyjną dwóch lat studiów
na UZZ) w systemie trymestralnym na Wydziale Humanistycznym tej uczel
ni, uczestnicząc w wykładach, proseminariach i seminariach pod kierun
kiem takich m.in. profesorów i wykładowców, jak: Kazimierz Tymieniecki
(historia średniowieczna, nauki pomocnicze historii), Adam M. Skałkowski
(historia Polski i powszechna XVIII i XIX w.), Wisława Knapowska (dydak
tyka historii), Karol Górski (historia średniowieczna), Stanisław Bodniak (hi
storia Polski XVI-XVII w.), Witold Klinger (dzieje starożytnego Wschodu,
Grecji i Rzymu), Stanisław Tync (historyczne podstawy pedagogiki polskiej).
W czasie studiów utrzymywała się ze stypendium i skromnej pomocy rodzi
ców (ojciec podjął pracę jako urzędnik w Dyrekcji Okręgowej Dróg Wodnych
w Poznaniu)2.
23 października 1947 r. uzyskała tytuł magistra filozofii w zakresie histo
rii na podstawie złożonego z wynikiem bardzo dobrym egzaminu z „pogłę
bionej znajomości dziejów Prus Królewskich”, ostatecznego egzaminu z taką
samą oceną przed Komisją Egzaminacyjną i pracy Stosunek Prus Królewskich
do Polski za panowania Zygmunta Starego, napisanej pod kierunkiem doc. Bod
niaka3, który po odzyskaniu niepodległości powrócił do obowiązków dyrek
tora Biblioteki Kórnickiej, szczęśliwie ocalałej w komplecie z wojennej zawie
ruchy, i podjął na nowo przerwane przez wojnę badania.
Po studiach, w okresie od 1 grudnia 1946 do 31 sierpnia 1947 r., pracowa
ła jako sekretarka w Zakładzie Chemii Fizycznej Uniwersytetu Poznańskiego,
a od 1 lutego do 31 sierpnia 1948 r. jako praktykantka w Bibliotece Kórnickiej.
1 Archiwum UAM w Poznaniu (dalej: AUAM), sygn. 144/284 (akta studenckie Jolanty
Essmanowskiej).
2 Tamże.
3 Tamże (stąd także przytoczony cytat).