Grecka diaspora w Poznaniu w XVIII i XIX w.
103
leżnego od poznańskiej wspólnoty. Swą posługę pełnił dla kaliskiej gminy
w latach 1808-1827. Z jego pobytu w nadprośniańskim grodzie wiadomo na
pewno, że uczestniczył w powitaniu cara Aleksandra I 10 listopada 1815 r.55
Papas Atanazy Sawicz zmarł 22 czerwca 1827 r., w wieku 51 lat, do śmierci
pozostał w stanie bezżennym, jego jedyni krewni – brat i siostra – mieszkali
w Kijowie. Był kawalerem Orderu św. Anny III klasy56.
W 1819 r. zmarł ostatni ksiądz grecki w Poznaniu nazwiskiem Zupanos.
Po jego śmierci wspólnota zmuszona była sprzedać kamienicę w rynku, aby
spłacić zaległe pensje spadkobiercom kapelana57.
W okresach wakatu na stanowisku kapelana gmina poznańska radziła so
bie inaczej: „[…] nieraz z Pietrkowa Xsiędza Kanonika greckiego kosztami ich
sprowadzano, utrzymywano i płacono mu drogo jako też i Dziekanowi jego
za edukację ich dzieci”58. W drugiej połowie XIX w. kapłanów sprowadza
no z Lipska. Pogrzeb Jana Konstantego Żupańskiego sprawował archiman
dryta Kalozimos z Lipska, przy którym funkcję diaka pełnił doktor filozofii
Johannitis Anthimos59.
Majątkiem kościelnym i sprawami materialnymi parafii opiekowało się
specjalne kuratorium, złożone z kilku osób należących do gminy. Epitropowie
opodatkowywali członków wspólnoty, prowadzili zbiórki składek oraz wy
dawali pieniądze na potrzeby kościoła i utrzymanie kapłanów. Co pewien
czas składali ze swych czynności sprawozdania członkom gminy na wspól
nych zebraniach. Od samego początku godność tę dzierżyli przedstawicie
le rodziny Żupańskich, wiadomo też, że na czele kuratorów opiekujących się
kaplicą przez pewien okres stał Michał Kariłło60.
W roku 1795 (lub 1797) Konstanty Żupański założył cmentarz położony
na północ od przedmieścia Wilda. Władze pruskie potrzebowały tego tere
nu na budowę fortyfikacji, dlatego w 1857 r. ofiarowały Grekom plac przy ul.
Colomba (obecnie Towarowa). Aktu poświęcenia dokonał 29 sierpnia 1857 r.
proboszcz gminy kaliskiej ks. Jakub Kraszanowski. Cmentarz z czasem po
łączył się ze świętomarcińskim i zakupiony został od rodziny Żupańskich
przez parafię św. Marcina, z zastrzeżeniem nietykalności grobów prawo
sławnych61.
55 J.
Raciborski, dz. cyt., s. 118.
dz. cyt., sygn. 7, s. 22; S. Przygodzki, Kalisz wielokulturowy, Kalisz 2012, s. 114-115.
57 Dr Zielewicz, Jan Konstanty Żupański, „Kłosy” 1884, nr 970, s. 80.
58 APK, dz. cyt., sygn. 3, s. 88-89.
59 Dr Zielewicz, dz. cyt., s. 80.
60 APK, dz. cyt., sygn. 3, s. 65.
61 Nazwiska zmarłych pochowanych na obecnym cmentarzu świętomarcińskim: Wacław
Żupański (1871-1912), z Grabowskich Maria Żupańska (zm. 1911), Leon Żupański (zm. 1873),
Katarzyna z Jagielskich Żupańska (1801-1868), Konstanty Kałuba (zm. 1862), Aleksander Mora
liński (zm. 1849), Anna z Żupańskich Moralińska (zm. 1848), Ferdynant Duszyński (zm. 1869),
Katarzyna z Grabowskich Duczyńska (zm. 1870), Katarzyna z Jagielskich Żupańska (zm. 1871).
56 APK,