98
Anna Warach
gicznego punktu widzenia wiek w chwili ślubu był o tyle ważny , iż rzutował na długość okresu reprodukcji .
Celem pracy jest analiza wieku zawierania małżeństw w dwóch parafiach katolickich z dziewiętnastowiecznego Poznania , różniących się statusem społecznoekonomicznym , a co za tym idzie , warunkami życia parafian : ubogiej parafii św . Małgorzaty i zamożnej parafii św . Marii Magdaleny .
1 . Charakterystyka analizowanych parafii
Historia parafii św . Małgorzaty sięga XIII w . W XIX w . parafia obejmowała Śródkę , Ostrówek , Zawady oraz Chwaliszewo 4 . Według publikowanych corocznie przez Archidiecezję Poznańską elenchów , liczby parafian oscylowały między 5 . i 6 . tysiącami . Należy jednak przypuszczać , że parafian było znacznie więcej , gdyż do parafii należały podpoznańskie osady sąsiadujące z Poznaniem , a ich mieszkańcy nie zostali ujęci w corocznych spisach 5 . Śródka i Chwaliszewo to jedne z najbiedniejszych i zaniedbanych dzielnic Poznania , narażone na corocznie wylewy Warty . Jeszcze w latach 60 . XIX w . nie było tam brukowanych ulic , wodociągów i kanalizacji . Obie dzielnice nie cieszyły się dobrą opinią wśród mieszkańców lewobrzeżnego Poznania , gdyż słynęły z ulicznych bójek , bezrobocia i pijaństwa 6 .
Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja w parafii św . Marii Magdaleny . Parafia obejmowała terytorium zamożniejszego Śródmieścia , czyli obszary wysoko położone i niezagrożone wylewami Warty . Według elenchów , liczby ludności oscylowały tutaj w latach 1855-1874 między 4 . i 6 . tysiącami dusz 7 . Do parafii należał Rynek miejski i wszystkie sąsiadujące z nim ulice . W XIX w . Śródmieście znalazło się w obrębie pierścienia fortyfikacji , co uniemożliwiło rozwój przestrzenny parafii , ale ze względu na położenie wokół Rynku , miejsce to było uprzywilejowane pod względem infrastruktury . Mieszkańcy cieszyli się dostępem do ujęć czystej wody , doprowadzanej spoza miasta wodociągami a dzięki istnieniu trzech kanałów odprowadzających ścieki – dobrymi jak na owe czasy warunkami sanitarnymi . Lepszy dostęp do opieki medycznej wynikał z faktu , że w II połowie XIX w . w rejonie Rynku funkcjonowały dwa szpitale 8 .
4
W . Karolczak , Chwaliszewo przełomu XIX / XX wieku . Przemiany oblicza dzielnicy , „ Kronika Miasta Poznania ”, nr 1 , 1997a , s . 100 – 137 ; G . Liczbińska , Umieralność wśród katolickiej i ewangelickiej ludności historycznego Poznania , „ Biblioteka Telgte ”, Poznań 2009 .
5
G . Liczbińska , Umieralność …
6
W . Karolczak , Chwaliszewo … ; Życie codzienne mieszkańców Śródki w XIX i na początku XX wieku . „ Kronika Miasta Poznania ”, nr 1 , 1997 , s . 160-186 ; G . Liczbińska , Umieralność …
7
G . Liczbińska , Umieralność …
8
Tamże .