97
POZNAŃSKI ROCZNIK
ARCHIWALNO-HISTORYCZNY
ROCZNIK XVI (2013)
ANNA WARACH
(Poznań)
WIEK ZAWIERANIA MAŁŻEŃSTW
WŚRÓD UBOGICH I ZAMOŻNYCH KATOLIKÓW
Z XIX-WIECZNEGO POZNANIA
Wstęp
Wiek zawierania małżeństw odgrywał zawsze ważną rolę w doborze partnera.
Kawalerowie i panny po raz pierwszy wstępujący w związki małżeńskie byli zazwyczaj młodsi niż partnerzy stanu wolnego, poślubiający wdowca lub wdowę.
Osoby powtórnie zawierające związek małżeński były, naturalną koleją rzeczy,
starsze. Trudno jednoznacznie stwierdzić, jakie czynniki wpływały na wiek zawierania małżeństw, gdyż badacze nie są jednomyślni w tej kwestii. Niektórzy
podkreślają rolę warunków ekonomicznych i poziomu zamożności1, inni z kolei
zwracają uwagę na wielkość ośrodka zamieszkania2, czy wyznania3. Z biolo1
A. Budnik, Uwarunkowania stanu i dynamiki biologicznej populacji kaszubskich w Polsce.
Studium antropologiczne, Poznań 2005; M. Henneberg, Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej
dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. II. System kojarzeń i płodności, “Przegląd Antropologiczny”, t. 43, 1977, s. 245-272; A. Kemkes-Grottenthaler, God, faith and death: the impact of biological
and religious correlates on mortality, “Human Biology”, t. 75(6), 2003, s. 897-915; J.E. Knodel,
Demographic behaviour in the past. A study of fourteen villages populations in the eighteenth
and nineteenth centuries, Cambridge University Press, Cambridge 1988; K. Makowski, Rodzina
poznańska w I połowie XIX wieku, Poznań 1992.
2
E. Brodnicka, Ludność parafii Wieleń nad Notecią w II połowie XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 2, 1968, s. 177-215; D. Daszkiewicz-Ordyłowska, Śluby w parafii toszeckiej
w latach 1789-1877, „Śląskie Studia Demograficzne”, 5, 1995, s. 47-68; J. Spychała, Śluby w parafii
Strzelce Opolskie w latach 1766-1870, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, No 1666, CXVII, 1995,
s. 7-44.
3
A. Kemkes-Grottenthaler, op. cit., J. E. Knodel, God, faith and death …, G. Liczbińska, Fertility
and family structure in the Lutheran population of the Parish of Trzebosz in the second half of the
19th century and the beginning of the 20th century [w:] The History of Family 17 (2), 2012, s. 142156; Marriage patterns among Lutherans from the Parish of Trzebosz in the second half of the 19th
century and the beginning of the 20th century. The History of Family 17 (2), 2012b, s. 236-255;
K. McQuillan, Culture, religion, and demographic behaviour: Catholics and Lutherans in Alsace,
1750-1970. Montreal & Kingston, London-Ithaca: Liverpool University Press and McGill-Queen’s
University Press, 1999.