72
Grażyna Tyrchan, Marek Szczepaniak
Wśród nich znajdują się takie, w których autor ograniczył się do podania w kilku zazwyczaj punktach zakresu treści proponowanych zajęć. Inne szczegółowo
przedstawiają tematykę proponowaną odbiorcy, stając się właściwie streszczeniem
wykładu. Najczęściej brak jest informacji o metodzie prowadzenia zajęć, przewidywanych działaniach uczniów, roli prowadzącego oraz ewaluacji osiągniętych
rezultatów. Może być to spowodowane faktem, że archiwa rzadko proponują zajęcia, w których słuchacze aktywnie uczestniczą, ograniczając się najczęściej do
metody wykładu połączonego z prezentacją. Uczeń na takich zajęciach pozostaje
biernym słuchaczem, a nie aktywnym ich uczestnikiem. „Światełkiem w tunelu”
wydają się być pojawiające się w „Strefie edukacyjnej” scenariusze zajęć (46). Na
ich podstawie planujący wycieczkę do archiwum może się dowiedzieć nie tylko
o treściach jakie zostaną przekazane, ale również o sposobie ich przedstawienia
i oczekiwanych efektach. Nauczyciel może wówczas ocenić czy proponowane
zajęcia są zgodne z podstawą programową, czy są odpowiednie dla jego uczniów
zarówno pod względem możliwości percepcji jak i metody prowadzonych zajęć
oraz czy dają one możliwość zaangażowania uczniów w proces poznawczy, czy
będą oni tylko biernymi słuchaczami. Szczególnie przydatne w pracy dydaktycznej są scenariusze wzbogacone o załączony wybór materiałów źródłowych, w
tym kopie dokumentów archiwalnych. Niestety tylko 16 spośród publikowanych
na stronie NDAP scenariuszy lekcji zawiera takie elementy13. W przekonaniu
autorów konspekt lekcji bez dołączonych do niego źródeł archiwalnych, w pracy
nauczyciela w szkole jest zupełnie nieprzydatny. By konspekt mógł spełniać rolę
pomocy dydaktycznej powinien zawierać odpowiednio opracowane dokumenty
archiwalne będące bazą źródłową dla przekazywanych treści. Oprócz skanu źródła archiwalnego, przygotowany przez archiwistów materiał powinien zawierać
wydrukowany, a w razie potrzeby także przetłumaczony tekst źródłowy oraz jego
opis archiwalny i historyczny. Przygotowanie takiego konspektu wymaga znacznie
większego nakładu pracy ze strony archiwisty, ale jego rola jest nie do zastąpienia.
Nauczyciel, także historii, najczęściej nie ma wystarczających kompetencji do
przygotowania dokumentu archiwalnego dla potrzeb i możliwości uczniów. Z drugiej zaś strony, tylko tak opracowany dokument archiwalny może zainteresować
nauczyciela możliwością jego wykorzystania w pracy w szkole bez konieczności
udania się do archiwum. Wzbogacone w ten sposób konspekty spotkałyby się
najprawdopodobniej z większym zainteresowaniem nauczycieli.
Specyficzną stosowaną m.in. w Archiwum Narodowym w Krakowie formą
działalności oświatowej jest pokaz. Jak wynika ze sprawozdań oraz ze strony
NDAP jest to rodzaj lekcji archiwalnej14. W pierwszej części na ogół przedsta Wszystkie dane liczbowe dotyczące lekcji archiwalnych pochodzą z: http://archiwa.gov.pl/
lekcje-lekcje-art.html?lang=pl&template=archiwa_edu, [dostęp: 5 czerwca 2013 r.].
14
http://archiwa.gov.pl/lekcje-lekcje-art/1792-archiwum-pastwowe-w-krakowie.html?lang=pl&template=archiwa_edu, [dostęp: 9 września 2013 r.]. Być może przyczyną rozróżnienia „poka13