232
Sympozja, zjazdy, konferencje, sprawozdania naukowe
menty przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, rozwój metod i form prezentacji
kartograficznej.
Konferencję zainaugurowały dwa referaty. Pierwszy z nich, omawiający kartografię tematyczną, wygłosiła prof. Wiesława Żyszkowska. Zwróciła uwagę na duże
znaczenie map tematycznych, które pojawiły się w XIX w. Jednym z prekursorów
wykorzystania map do analizy zjawisk był dr John Snow, który w 1854 r. w czasie
epidemii cholery w Londynie naniósł na mapę ogniska choroby i w ten sposób
ustalił, że znajdują się one przy studniach z wodą.
Drugi referat, wygłoszony przez mgr Jerzego Ostrowskiego, omawiał polskie
piśmiennictwo z zakresu historii kartografii. Autor omówił literaturę dostępną na
rynku i polecił pozycję Karola Buczka Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII
wieku oraz prof. Janusza Gołaskiego pt. Kształtowanie się mapy wsi polskiej.
Po przerwie wygłoszone zostały referaty dotyczące osiągnięć renesansu w rozwoju map geograficznych. Lucyna Szaniawska z Biblioteki Narodowej w Warszawie
największe znaczenie w rozwoju kartografii przypisała przemianom technicznym,
metodom i formom stosowanym w produkcji kartograficznej. Duże znaczenie miały
również wyprawy morskie, co przyniosło rozwój nawigacji oraz aktualizowanie
map na podstawie coraz lepszych metod odwzorowania. Kolejne osoby przedstawiły
wybrane mapy, wydawców lub kartografów, którzy dołożyli swój kamień milowy
w dziejach udoskonalania map: m.in. Radosław Skrycki omówił Mapę Pomorza
Eilharda Lubinusa, a Kazimierz Kozica przedstawił postać Wilhelma Hondiusa –
gdańskiego rytownika i wydawcy, którego głównymi dziełami kartograficznymi
były: plany odsieczy smoleńskiej, plany Wieliczki, plan Polesia.
W dalszym ciągu konferencji prelegenci przedstawili kolejne, ciekawe egzemplarze map, które są swoistymi kamieniami milowymi w rozwoju kartografii. Ich
powstanie związane jest z nowymi metodami pomiarów lub odwzorowaniem lub
zapotrzebowaniem na rozszerzoną informację zawartą na nich. Zaczęły powstawać
mapy tematyczne o coraz większej różnorodności, jak np. przedstawiona przez
Marię Jankowską Mapa F.W.C. von Schmettaua jako źródło informacji o obiektach przyrodniczych i kulturowych wsi wielkopolskiej w końcu XVIII wieku. Do
powstania tej mapy posłużyły inne mapy źródłowe, które powstały wcześniej. Jest
to kompilacja tych map, zawierająca w zależności od pierwowzoru bardziej lub
mniej szczegółowe informacje, jednak zebranie ich służy do dzisiejszego dnia w
badaniach nad procesami rozwoju wsi wielkopolskiej. Znaczenie map służących
do badań nad rozwojem osad ludzkich przedstawił również Dariusz Lorek prezentując mapy i widoki miasta Poznania, po analizie których widać jakie znaczenie
miały umocnienia obronne. Widać na nich, że były one determinantami przemian
przestrzennych miasta Poznania. W tej części konferencji podkreślono również
znaczenie ludzi, których działalność miała istotny wpływ na jakość powstających
ciągle nowych map. Pan Bogumił Szady przedstawił działalność Michała Jerzego
Poniatowskiego, podkreślając jej znaczenie w rozwoju kartografii polskiej.