200
Recenzje i noty bibliograficzne
struktury zatrudnienia w jakimkolwiek okresie czasu . Wydaje sie to niezbędne do właściwego przedstawienia rozwoju najważniejszych , przynajmniej gałęzi gospodarki . Niezwykle pomocne do tego mogą okazać się szacunki na ten temat np . pilskiego oddziału PUR-u z dnia 31 grudnia 1945 r . Do tego dnia do Piły dotarło 8 522 osób ( 2 196 rodzin ), z czego 8321 ( 2 143 rodzin ) do tzw . strefy miejskiej a pozostałe 201 ( 53 rodziny ) strefy wiejskiej . Blisko połowę z tego stanowiły dzieci i młodzież do 19 lat . Z kolei dalsze ponad 25 % przypadało na osoby czynne zawodowo . W rozbiciu strukturalnym obraz ten przedstawiał się to następująco : robotnicy – 381 osób ( 17,78 %), rolnicy i robotnicy rolni – 387 ( 18,06 %), pracownicy umysłowi – 316 ( 14,74 %), rzemieślnicy – 160 ( 7,47 %) oraz inni – aż 899 osób ( 41,95 %) 53 .
Innym interesującym zagadnieniem są przeobrażenia , jakie dokonywały się w ciągu kolejnych lat w samej przestrzeni miejskiej Piły . Miasto to , należące do największych pod względem powierzchni ( ok . 88 km 2 ) w województwie poznańskim , charakteryzowało sie m . in . tym , że połowę z tego stanowiła własność komunalna , wśród której 75 % zajmowały lasy . Z kolei grunty orne zajmowały aż blisko 10 % powierzchni miasta i należały do około tysiąca właścicieli najczęściej małych gospodarstw ( tj . poniżej 2 hektarów ) 54 .
Żałować należy również , że nie poświęcono oddzielnego opracowania licznie działajacym tutaj organizacjom młodzieżowych , wśród których liderował rozbudowaną strukturą organizacyjną i stanem liczbowym członków – Związek Harcerstwa Polskiego ( ZHP ) oraz pozostający pod bezpośrednią kuratelą PZPR – Związek Młodzieży Polskiej ( ZMP ), a po jego rozwiązaniu od 1957 r . – Związek Młodzieży Socjalistycznej ( ZMS ); trzeba jeszcze podkreślić , że poza wymienionymi , nie wspomniano nigdzie o istnieniu innych organizacji 55 .
Zasygnalizowane tutaj zaledwie kilka wybranych zagadnień , a zwłaszcza przytoczona częściowa baza źródłowa na ten tamat , powinny skłonić przyszłych autorów do przeprowadzenia w pierwszej kolejności szerszych i rzetelniejszych badań podstawowych . To z kolei pozwoliłoby na wyeliminowanie opracowań na poziomie przyczynkarskim , pozbawionych niekiedy przy tym pełnego warsztatu naukowego . Większe wykorzystanie materiałów archiwalnych i szerszej bazy
53
APP , PUR , sygn . 2860 , k . 6 ( PUR – Piła , spis osadników , 1945 r .).
54
Por . A . Choniawko , Zarys dziejów ..., s . 60 .
55
Zdziwienie musi budzić fakt , że nie sięgnięto choćby do funkcjonujących w obiegu naukowym na ten temat co najmniej kilku publikacji np . Organizacje młodzieżowe w Wielkopolsce w latach 1945-1976 , pod red . St . Sierpowskiego , Warszawa 1977 ; E . Dałek , E . Makowski , Demokratyczne organizacje młodzieżowe w Wielkopolsce , 1945-1948 , Poznań 1973 ; A . Choniawko , St . Kaminiarz- Rostocki , ZMS w Wielkopolsce , Poznań 1976 ; A . Choniawkio , ZMP w Wielkopolsce w latach 1948- 1956 , Warszawa 1977 ; por . także tegoż autora cytowany już Zarys dziejów ..., s . 19-22 [ szkoda , że pominięto tam jednak historię ZWM-u i organizacji „ Służba Polsce “]. Z kolei pilskiemu harcerstwu poświęcono wyczerpujące opracowanie pt . Zarys historii Hufca ZHP Piła , 1945-1975 ,, dostępne także w Internecie .