Recenzje i noty bibliograficzne
199
jedyna okazja posłuchania na żywo, znanych prawie wyłącznie z radia, a niekiedy
tylko z płyt ulubionych przebojów i melodii. Podobną działalność rozrywkową,
ograniczoną jednak głównie do weekendowych dni, ale za to także dla szerszego
kręgu ludności, prowadziły dwa kasyna wojskowe i jedno milicyjne48.
Nie poświęcono oddzielnego opracowania organizacjom społecznym, które już
w latach 1945-1948 cechowała autonomiczna i w miarę niezależna jak na tamte
czasy działalność49. Należy przy tym wspomnieć, że np. pilska Liga Przyjaciół
Żołnierza już po koniec lat 50. zorganizowała sekcję szermierczą (jedyną w mieście i okolicy), do której należało kilkanaście osób, trenowanych przez geodetę
z zawodu, Ludwika Cimoszewicza50. Później najlepsi jej członkowie brali udział w
zawodach (we wszystkich rodzajach broni), zarówno na szczeblu lokalnym i wojewódzkim51. Należący do wspomnianego grona Arno Giese od 1 kwietnia 1967 r.
prowadził przy miejscowym oddziale Ligi Obrony Kraju sekcję płetwonurków52.
Była ona drugą w skali województwa poznańskiego. Kwalifikacje płetwonurka po
intensywnym szkoleniu zdobyło kilkanaście osób, z których część wzięła udział w
centralnym zgrupowaniu w Jastarni. Sekcja ta istniała przez kilka następnych lat.
Warto jeszcze odnotować, że tam także zorganizowano jedyną w mieście sekcję
żeglarską.
W części publikacji poświęconej Wybranym problemom przemian demograficznych... i Życiu gospodarczemu Piły ... nigdzie nie spróbowano zaprezentować
struktury zawodowej przybyłej z różnych części kraju do miasta ludności, ani
Władysław Pączek, Mieczysław Tarnowski i Zygmunt Szczepański. Adresowane do miejscowej
młodzieży były tzw. poranki muzyczne, organizowane przez dłuższy okres czasu w niedzielne
przedpołudnia.
48
W lotniczym klubie „Oaza” przygrywał kwartet innego akordeonisty, Andrzeja Pronobisa.
Z kolei w klubie oficerskim OSS, grał zespół kierowany przez gitarzystę Kazimierza Zacharkę,
a w ostatnim z wymienionych, kwintet saksofonisty Jerzego Skubiszewskiego. Nawet w kawiarni
PDK przez pewien czas organizowano wtedy cykle wieczorków tanecznych z udziałem kwintetu
aranżera i dyrygenta Albina Koźlinki; poza nim do zespołu należeli jeszcze: Norbert Szudrowicz,
Andrzej Lewkowicz, Jerzy Prywer i Zdzisław Sieradzki.
49
Nie podjęto próby przedstawienia choćby zarysu działaności takich organizaji jak Liga Przyjaciół Żołnierza (LPŻ, a później Liga Obrony Kraju – LOK), Polski Związek Zachodni, Liga Kobiet,
Związku Inwalidów Wojennych czy ZBoWiD-u. Jedynie w rozdziale poświeconemu „Ochronie
zdrowia...” (s. 208-209) znalazł sie nieco większy fragment dot. funkcjonowania pilskiego oddziału
PCK.
50
Większość specjalizowala się w szabli (m.in. Janusz Bogusławski, bracia Arno i Klaus Giese,
Piotr Kujawski), mniej wybrało floret i szpadę (Władysław Habet, Marian Łaszcz, Czesław Walczak).
Floret kobiet reprezentowały: Grażyna Falkowska, Hanna Idzikowska i Krystyna Lemańska; relacja
Arno Giese‘go zam. w Pile z dnia 10 sierpnia 2013 r.
51
Największy sukces z nich odniosła wspomniana wyżej florecistka K. Lemańska, zajmując na
centralnych zawodach w Warszawie siódme miejsce.
52
Podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej (1963-1965) w Gdyni ukończył Szkołę Nurków Lekkich i Głębinowych, uzyskując uprawnienia instruktora i klasę majstra sprzętu nurkowego.
Przeszkolni przez niego chłopcy później, podczas poboru do Wojska Polskiego, skierowywani byli
już bezpośrednio do specjalistycznych jdnostek i pododziałów.