180
Recenzje i noty bibliograficzne
fundatora pomnika – rzeźbiarza Sylwestra Mańczaka . Następnie opisuje uroczystości dnia 7 października 1934 r . związane z odsłonięciem pomnika , który stanął kilkaset metrów od granicy polsko-niemieckiej przy Komisariacie Straży Granicznej . Prezentuje szczegółowy opis monumentu , późniejsze drobne zmiany w wyglądzie i umiejscowieniu . Przedstawił wojenne tragiczne losy pomnika oraz starania mieszkańców o jego odbudowę w czasach PRL . Rozdział kończy informacja o odsłonięciu w dniu 9 listopada 2008 r . nowego pomnika Powstańca Wielkopolskiego , którego twórcą jest poznański rzeźbiarz Robert Sobociński .
Postać ostatniego ujskiego burmistrza II Rzeczypospolitej Kazimierza Pietraszaka przedstawił w rozdziale dziewiątym Mikołaj Pietraszak Dmowski . Pierwsza część zawiera informacje biograficzne , obszerny opis udziału w walkach powstańczych w okolicach Chodzieży , Budzynia i Rogoźna sporządzony przez niego samego w 1933 r . oraz przebieg kariery wojskowej od kampanii bolszewickiej do demobilizacji w 1921 r . W dalszej części kreśli krótki obraz życia zawodowego i rodzinnego do roku 1937 , kiedy „ doświadczenie wojskowe i patriotyczna postawa ” zadecydowały o powołaniu Kazimierza Pietraszaka na urząd burmistrza Ujścia . Autor podkreśla brak dokumentów zarówno urzędowych jak i rodzinnych związanych z pełnieniem urzędu . Ostatni fragment poświęcony jest losom wojennym byłego burmistrza – osadzonego w obozie koncentracyjnym Buchenwald oraz życiu w peerelowskiej rzeczywistości w Budzyniu . Materiał uzupełniają fotografie i przypisy .
Najobszerniejszy materiał zebrał i przedstawił Henryk Zimniak w dziesiątym rozdziale pt . Ujście w latach wojny i niemieckiej okupacji ( 1939-1945 ). Swoje rozważania oparł na dogłębnie przeanalizowanych materiałach archiwalnych oraz relacjach uczestników zdarzeń lub przekazach rodzinnych mieszkańców Ujścia . W wyniku obszernej kwerendy powstał obraz życia codziennego w okupowanym miasteczku od pierwszych dni wojny , poprzez ewakuację , rządy hitlerowskie , wysiedlenia Polaków , osadnictwo niemieckich przybyszów , po ucieczkę Niemców i zajęcie Ujścia przez żołnierzy Armii Czerwonej . Nakreślił pokrótce sytuację na nadnoteckim terenie przygranicznym tuż przed wybuchem II wojny światowej . Cennym dopełnieniem faktów są listy osób i składy osobowe np . posterunku Straży Granicznej , zmobilizowanych , wysiedlonych . Porusza kwestie zbrodni faszystowskich , podaje nazwiska oskarżonych przez hitlerowskie sądy . Opisuje tragiczny los Żydów i ich rolę w zniszczeniu kalwarii . Przedstawia sylwetki niemieckich urzędników uzupełniając często informacjami o ich powojennych losach . Dokonał analizy porównawczej zagadnień ludnościowych i administracyjnych Ujścia na tle okolicznych miast i gmin . Organizacja szkolnictwa , walka z kościołem i wojenna działalność huty szkła uzupełniają temat . Całość zaopatrzono w fotografie , wyczerpujące przypisy i cytaty .
Jedenasty rozdział tego samego autora pt . Budowanie nowego ładu jest kontynuacją poprzedniego . H . Zimniak opisuje powojenną rzeczywistość po ucieczce