141
POZNAŃSKI ROCZNIK
ARCHIWALNO-HISTORYCZNY
ROCZNIK XVI (2013)
KRZYSZTOF RATAJ
(Poznań)
„RATUSZ – ZESPÓŁ MUZEUM HISTORII
MIASTA POZNANIA” W ZBIORACH ARCHIWUM
MUZEUM NARODOWEGO W POZNANIU
Uroczystość otwarcia Muzeum Historycznego Miasta Poznania 22 lipca
1954 r. zgromadziła na poznańskiej starówce tysiące ludzi. Oddanie do użytkowania nowego oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu, którego siedzibą stał
się odremontowany, w znacznym stopniu zrekonstruowany Stary Ratusz, jeden
z najważniejszych renesansowych zabytków na terenie Polski, było prawdziwym
świętem. Jak zauważył profesor Kazimierz Malinowski, ówczesny dyrektor Muzeum Narodowego, takich tłumów prawdopodobnie nie widziano w tym miejscu
od 1848 r., gdy do Poznana powrócili więźniowie z Moabitu1. Na rangę tej uroczystości złożyło się co najmniej kilka czynników.
Już w okresie międzywojennym żywa była idea stworzenia muzeum, którego
głównym profilem byłoby ukazanie dziejów Poznania. Na początku 1930 r. przy
wsparciu finansowym magistratu oraz Izby Rzemieślniczej otwarto Muzeum
Miejskie na terenie Powszechnej Wystawy Krajowej, gdzie przeznaczono na ten
cel część pomieszczeń administracyjnych. Muzeum jednak borykało się z licznymi
problemami, nie posiadało własnego lokalu, środki przeznaczane przez miasto na
zakup eksponatów były stosunkowo niewielkie, dlatego większość z nich pochodziła z darowizn2. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Poznania w 1939 r. zamknięto muzeum, zbiory zostały rozproszone, znaczna część eksponatów zaginęła,
zdołano uratować tylko niewielką część kolekcji, która następnie trafiła w 1945 r.
do wnętrz częściowo zniszczonego poznańskiego Starego Ratusza3. Wiązano
nadzieję, że właśnie on stanie się nową siedzibą muzeum miejskiego, jednak nie
K. Malinowski, 25 lat muzeów wielkopolskich, „Studia Muzealne”, z. 8 (1970), s. 9.
M. Warkoczewska, Zbiory i problematyka badawcza Muzeum Historii Miasta Poznania, „Studia
Muzealne”, z. 15 (1992) s. 30-32.
3
K. Lisiecki, Wędrowne Muzeum, „Kronika Stołecznego Miasta Poznania”, R. 18, nr 2 (1945),
s. 71-72. Autor w swym artykule opisał dzieje kolekcji Muzeum Miejskiego w okresie okupacji,
miejsca jej przechowywania na terenie miasta oraz kierunki wywozu pod koniec wojny.
1
2