Z dziejów ogrodów rozrywkowych przy obecnej ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu... 117
W maju 1893 r. ogród „Villa Gehlen” został zamknięty dla publiczności na
okres dziesięciu lat, ponieważ nie znalazł się żaden odpowiedni dzierżawca. Nowa
właścicielka posesji H. Gehlen, wdowa po Louisie, wynajęła większość pomieszczeń w willi na mieszkania prywatne wyższym oficerom. W lutym 1899 r. ogród
„Villa Gehlen” został sprzedany za pośrednictwem Eduarda Briske konsorcjum, na
którego czele stał kupiec Julius Lissner, właściciel miejscowej firmy „M. Glückmann Kaliski”. W marcu 1903 r. J. Lissner wydzierżawił ogród restauratorowi
Gustavowi Gaumerowi, dawnemu gospodarzowi etablissement „Bartholdshof”,
który 30 maja 1903 r. otworzył go dla publiczności pod zmienioną nazwą „Friedrich
Park”. Tymczasem w 1908 r. etablissement kolejny raz zmienił właścicieli którymi
zostali: Arthur Kronthal, dr Hugo Kaatz i Gustav Haase (wszyscy z Poznania) oraz
dr Julius Lissner z Wrocławia i Julia Lissner z Berlina.7
W 1911 r. Gaumer wzniósł wielką murowaną salę ze sceną wraz przybudówkami mieszczącymi: bufet, garderoby, ubikacje itp. Wspomniana sala o powierzchni 720 m2, posiadała 30 m długości, 24 m szerokości i 15,7 m wysokości8.
W niedzielę 31 maja 1913 r. w ogrodzie Gaumera urządzono niezwykły koncert
w wykonaniu 200 trębaczy, reprezentujących 21 różnych niemieckich towarzystw
młodzieżowych oraz Związku Niebieskiego Krzyża (Blaukreuzverein) z terenu całej
Prowincji Poznańskiej. Podczas koncertu chór ogólny kościoła ewangelickiego
pw. św. Mateusza (ob. św. Anny), odśpiewał kantaty chorałowe, motety i ludowe
pieśni religijne.
W ogrodzie Gaumera urządzano także różne okazjonalne wystawy. W 1911 r.
etablissement włączony został do terenów Wystawy Wschodnioniemieckiej w Poznaniu. W ogrodzie wzniesiono szereg pawilonów wystawowych, spośród których
największym wystawcą była Marienhütte w Kotzenau na Śląsku, która eksponaty
wystawiła w pawilonie oraz w dwóch namiotach. W położonym nieco na uboczu
ogrodzie, zwiedzający mogli odpocząć od zgiełku, jaki panował w głównej części
wystawy. Od sierpnia do października 1917 r., w „Friedrich Park” prezentowana
była Wystawa Zdobyczy Wojennych, na której obok broni, uzbrojenia i wyposażenia wojsk Ententy, wystawiono także manekiny polskich legionistów w mundurach
różnych formacji.9 Ogród zlikwidowano w związku z budową na tych terenach
pawilonów Powszechnej Wystawy Krajowej.10
W 1893 r. przy obecnej ul. Grunwaldzkiej 3, naprzeciwko ogrodu „Villa
Gehlen”, powstał kolejny renomowany etablissement znany pod nazwą„Villa
Flora”, który urządził znany nam już cukiernik i restaurator Bolesław Szermer na
rozległej parceli, ograniczonej od południa ul. Cesarzowej Wiktorii a od północy
ul. Bukowską. W przedniej części tej parceli usytuowana była (zachowana do dziś)
9
APP, FS, sygn. 1798, s.102.
Tamże, sygn. 1808, s. 1-8.
J. Skutecki, M. Jańczak, T. Piskorski, Ulicami Poznania. Poznań 2003, s. 219.
10
D. Leśniewska, J. Mulczyński, Ulice i zaułki, s. 7.
7
8