Wiek zawierania małżeństw wśród ubogich i zamożnych katolików...
105
W badanych parafiach małżeństwa zawierano dość późno. Nowożeńcy z parafii
św. Małgorzaty stawali na ślubnym kobiercu mocno po dwudziestce. Czynnikiem
wpływającym na taki stan rzeczy mógł być ich niski status społeczny i ubóstwo,
a w związku z tym brak pieniędzy na wyprawianie wesela i usamodzielnienie się.
Badane przez A. Budnik35 historyczne populacje kaszubskie z obwodu sierakowickiego, który w XIX i na początku XX w. należał do niezamożnych regionów zaboru
pruskiego, również charakteryzowały się późnym wiekiem zawierania małżeństw.
Średni wiek kawalerów w chwili ślubu w przeciętnej wsi obwodu Sierakowice
w latach 1875-1919 wynosił 28,6 lat, a panien 24,3 lat. Tymczasem równie późno
wstępowano w związki małżeńskie w zamożniejszej parafii św. Marii Magdaleny.
Wielu badaczy uważa, że na wiek w chwili ślubu, obok czynnika ekonomicznego,
wpływała także wielkość ośrodka urbanizacyjnego i to właśnie tutaj ów czynnik
mógł grać ważną rolę w decydowaniu o momencie ślubu. Brodnicka36 stwierdza,
że wcześniejsze zawieranie małżeństw na wsiach wiązano z wczesnym podejmowaniem pracy na roli i koniecznością pomocy w gospodarstwie, szczególnie
kobietom. Z kolei o późniejszym wieku wstępowania w związki małżeńskie wśród
mieszkańców miast decydowała potrzeba wyuczenia zawodu. Mężczyźni przed
ślubem pragnęli usamodzielnić się, a więc zdobyć zawód i praktykę37. Badacze
dostrzegli zależność pomiędzy wiekiem stawania przed ołtarzem, a wykonywanym
zawodem i związaną z nim pozycją społeczną38. W XIX- wiecznym Poznaniu, na
przykład, wyżsi funkcjonariusze i oficerowie, kupcy oraz właściciele dóbr żenili
się i zakładali rodziny stosunkowo późno39. Mieszkańcy parafii św. Marii Magdaleny to rzemieślnicy, urzędnicy i nauczyciele40. Zatem mogli oni w pierwszej
kolejności kłaść nacisk na edukację i zdobycie fachu, a dopiero potem myśleli
o założeniu rodziny.
Sezonowość zawierania małżeństw
Badacze zgodnie potwierdzają wyraźną zależność sezonowego rozkładu ślubów
od czynników kulturowych, głównie religijnych i ekonomicznych41. W Kościele
A. Budnik, Uwarunkowania stanu …
E. Brodnicka, Ludność parafii Wieleń…
37
E. Brodnicka, Ludność parafii Wieleń…, D. Daszkiewicz- Ordyłowska, Śluby w parafii toszeckiej…, C. Kuklo, Demografia Rzeczypospolitej…, K. Makowski, op. cit.
38
A. Budnik, Uwarunkowania stanu …, D. Daszkiewicz- Ordyłowska, Śluby w parafii toszeckiej…, M. Górny, Wiek nowożeńców…, op. cit., Z. Kwaśny, Z najnowszych badań nad rozwojem
demograficznym ludności Śląska w XVIII i XIX w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 43
(2), 1988, s. 285-298.
39
K. Makowski, op. cit., S. Rejman, Ludność podmiejska Rzeszowa…
40
G. Liczbińska, Umieralność…, op. cit.
41
A. Budnik, Uwarunkowania stanu …, D. Daszkiewicz- Ordyłowska, Śluby w parafii toszeckiej…,
M. Dribe, & B. van de Putte, Marriage seasonality and the industrious revolution southern Sweden,
1690-1895, “Economic History Review”, t. 65, 2012, s. 1123-1146; M. Górny, Rejestracja metrykalna parafii Szaradowo w XVIII wieku, “Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 18, 1990, s. 117-137;
M. Górny, Zawarcie małżeństwa na wsi pałuckiej w XVIII wieku: parafia szaradowska, „Genealogia”,
35
36