plaas het meer SA Kampioen Port- en
Veritas Dubbelgoud- en 5-ster Platter-
toekennings oor die afgelope 15 jaar
as enige ander kelder opgelewer. Hulle
spog met 18 5-ster Platter-toekennings,
24 Veritas Dubbelgoud-medaljes en hulle
was tien maal die SA Jongwynskou se SA
Kampioen Port.
Carel Nel, eienaar van Boplaas, sê
port word van 1982 onder die Boplaas-
handelsmerk gemaak. “My pa, Danie,
het tinta barocca in 1971 geplant, nadat
hy gedink het dit is shiraz (hy was een
van die min mense in Calitzdorp wat toe
rooiwyne geniet het, ander persone was
brandewyndrinkers). De Krans het ook in
1973 tinta geplant. Boplaas en De Krans
het toe saam wyn gemaak onder Hoë
Krans Wynmakery.”
Carel sê hulle het aanvanklik tinta barocca
gebruik, nadat die eerste touriga nacional
eers in 1993 in Calitzdorp geplant is.
Nou gebruik hulle ook souzão, tinta roriz,
touriga francesca en verdelho (vir wit
portwyn). “Sowat 90% van ons druiwe
kom van ons plaas en ons koop ook van
Stellenbosch en Swartland aan.”
Carel was in 2000 die voorsitter van
The Cape Port Producers’ Association
(CAPPA) toe die kennisgewing van die EU
opdaag. Hy vertel die lede het verskeie
vergaderings en dinkskrums gehou en
toe besluit op die benaminge Cape Ruby,
Cape Tawny en so meer. “Die Ruby- en
Tawny-style was reeds aan die verbruiker
bekend en die woord “Cape” is eie aan
Suid-Afrikaanse wyne,” vertel hy. Boplaas
verkoop heelwat portwyn plaaslik en voer
ook uit na sewe lande.
Boets Nel, eienaar van De Krans
Landgoed op Calitzdorp, is nog een van
die portbedryf se kampioene. Die plaas
het 11 agtereenvolgende 5-ster Platter-
toekennings en twee SA Kampioen
2
3
Port-trofees in 2012 en 2014 by die SA
Jongwynskou behaal.
Die naamsverandering het De Krans ook
nie regtig geraak nie, omdat verbruikers
lank voor die woord “port” verdwyn het
reeds vertroud was met die style en die
woord ‘Cape’.
Hy vertel: “Ons het die naamregulasies
reeds sedert die laat-negentigs sien kom.
Ons is reeds sedert 1970 verbied om die
‘p-woord’ vir uitvoere na Europa te gebruik.
Daarom het ons al sedert die vroeë 1990’s
die woord “Cape” voor die styl begin gebruik
- om seker te maak ons portwyne word nie
verwar met die port uit die Douro nie.
Port word op sommige Suid-
Afrikaanse wynplase al sedert
die 1800’s gemaak en Boplaas
word as die land se kampioen-
portmaker beskou.
“Die ooreengekome datum van 1 Januarie
2012 - alle port wat voor dit gebottel en
gesertifiseer is, kon as port verkoop word
tot voorrade uitgeput is - het ons laat
besluit om sommer baie 2010 The Last Cape
Vintage Reserve Port magnums net voor
Kersfees 2011 te bottel. Dis tydens die laaste
Wyn- en Spiritusraad se proe voor Kersfees
(vandaar die naam) goedgekeur, só ons sal
hulle nog ’n hele paar jaar hiermee irriteer,”
vertel hy met ’n vonkel in sy oog.
Boets vertel: “Ons kon darem ook met die
EU onderhandel dat ons die styl-benamings
soos Cape Ruby, Cape Vintage ook in Europa
mag gebruik (wat nuwe markte vir ons
geopen het), nadat ons aan die EU se spesiale
komitee met fakture en etikette bewys
gelewer het dat ons hierdie benamings reeds
sedert die vroeë 1990’s gebruik het.”
Plase soos Allesverloren op Riebeek-Wes
het ook nie die hernoeming van portwyn as
struikelblok ervaar nie. Danie Malan, eienaar
en vorige wynmaker, sê: “Die bemarking
van dieselfde produk onder ’n nuwe naam,
was nie vir Allesverloren ’n uitdaging nie.
Ons is in die bevoorregte posisie dat die
Allesverloren-handelsmerk bekend genoeg
is om dié verandering te hanteer.”
Ander wynmakers voel egter die
naamsverandering het port se groei
gestuit en iets wat ’n integrale deel van
die Suid-Afrikaanse wynbedryf is, se
toekoms belemmer.
Mike Neebe, eienaar van Axe Hill buite
Calitzdorp en huidige voorsitter van
CAPPA, sê die grootste struikelblok om nou
portwyne internasionaal te bemark, is die
afwesigheid van die finansiële hulp wat
die EU beloof het. “Ons het die voorskrifte
letterlik gevolg, maar daar is nog geen teken
van daardie geld nie. Intussen worstel
ons met ’n vierletterwoord, soos Michael
Fridjhon, ons dilemma beskryf.”
Die stories van hoe portkultivars op
ons plase beland het, het sy eie bekoring.
Margaux Nel, Boplaas se wynmaker, vertel
haar oupa, Danie, het jare gelede in die
Swartland gereis en die lekkerste shiraz
gedrink. “Hy het besluit om shiraz aan te
plant en het die kwekery laat weet dat hy
stokkies benodig. Ná ’n paar jaar maak
hy toe lekker shiraz-wyn. Met dié is my
pa, Carel, Stellenbosch Universiteit toe
om sy wynkundestudies te begin en een
vakansie toe hy terugkom ná sy kultivar-
identifikasieklasse, sê hy dat Calitzdorp
shiraz niks soos Stellenbosch shiraz lyk nie.
“Ná die vakansie neem hy van die blare
en trosse na sy professor. Die shiraz van
Calitzdorp is toe nie shiraz nie, maar tinta
barocca. My oupa-hulle het aanhou wyn
maak van die tinta barocca, maar toe ook
begin port maak.”
Boets lag en beaam dié storie van die
shiraz wat toe eintlik tinta barocca is. Hy
vertel dat hul eerste portdruiwe (tinta
barocca) in 1973 deur sy pa, Chris, geplant
4
1 Nels, Boplaas (vorige bladsy) 2 Boets Nel, De Krans 3 Wilhelm de Vries, Allesverloren
4 Mike Neebe, Axehill voorsitter Cappa (foto: karl shoemaker)
Plaastoe! July 2017 21