WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
Het ligt voor de hand om te denken dat in een tijd van verdere democratisering en autonomisering binnen organisaties er geen taboes meer zijn op het gebied van leiderschap. Helaas is dat niet waar: niet alles is nog bespreekbaar of aan de orde te stellen. Ik zet acht taboes voor je op een rijtje.
Voordat ik erover begin is het wellicht handig en overzichtelijk om even het begrip taboe helder te duiden. Wikipedia is daarbij een goed hulpmiddel: “Een taboe is een onderwerp, thema of een handeling die als ongepast wordt gezien binnen een bepaalde context en/of cultuur.” Met deze definitie kader ik dan ook direct de taboes die ik nog tegenkom. We zien deze niet in iedere organisatie, wat ook weer niet wil zeggen dat het incidenten zijn. Helaas zie ik ze nog wel frequent.
1. Macht
Recent ben ik met een aantal collega’s opgestapt uit een systeem waar macht de boventoon voerde. Ik heb het dan over de macht van de grootste aandeelhouder. Ondanks het feit dat Servant-Leadership onze reden van bestaan was en dat we dit naar buiten toe met verve probeerden over te brengen, heerste er binnen de eigen organisatie een taboe op macht. Hoe veel pogingen we ook gedaan hebben deze macht te doorbreken, om te buigen, bespreekbaar te maken of erop te reflecteren, het werd altijd weer overruled door macht in allerlei vormen en gedaantes: roddel, achterklap, seksisme, neerbuigendheid, wisselende opdrachten, beschuldigingen, paternalisme enz. enz. Dat dit binnen onze geledingen gebeurde, is zeker geen uitzondering in de markt waar in we opereren. Het komt heel vaak voor en in allerlei hoedanigheden. De slang van de macht kronkelt in veel organisaties en vaak op verhulde wijze. Als je mensen erop aanspreekt, dan “zie je het verkeerd,” “begrijp je het verkeerd” of trek je “goede daden uit hun context.” Mensen worstelen met dit verschijnsel omdat macht leidt tot angst en apathie terwijl ze hun werk of hun baan heel erg leuk vinden. Het is ook moeilijk om in zo’n context voor jezelf te kiezen, zeker als banen niet voor het oprapen liggen, er een financiële afhankelijkheid bestaat, een verkeerd beroep op loyaliteiten wordt gedaan en mensen om je heen worden gemobiliseerd om jou te overtuigen dat je het verkeerd ziet of dat je weliswaar gelijk hebt maar dat er ook zoveel goeds tegenover staat en dat je het maar moet accepteren.
2. Vrouwen aan de top
Is dat een taboe? Er wordt toch veel over gesproken? Precies daarom is het dus een taboe: er wordt veel over gesproken, maar onvoldoende aan gedaan. Ga maar na: de verhouding tussen mannen en vrouwen is in ons land redelijk gelijk, toch is aan de top slechts 20% vrouw. Met andere woorden: er is nog steeds een grote disbalans tussen mannen en vrouwen. De oorzaak zit niet in de opleiding of de beschikbaarheid, maar vooral in de bereidheid een vrouw boven een man in een topfunctie te kiezen. Veel directieteams schijnen toch liever ‘one of the guys’ te willen benoemen in plaats van de voorkeur te geven aan een vrouw. Hetzelfde geldt voor de politiek.
Op de vraag wat organisaties daaraan doen, is het standaard antwoord dat ze wel willen, maar geen geschikte kandidaten kunnen vinden. Dat laatste is een drogreden, temeer daar er voldoende gekwalificeerde vrouwen in onze markt rondlopen. Ook het argument dat een vrouw liever voor haar gezin kiest dan voor een topfunctie is al vaak weerlegd. Het heeft alles te maken met het willen kiezen voor een vrouw boven een man met dezelfde kwalificaties. Masculiene en feminiene eigenschappen zijn belangrijk voor iedere organisatie. Veel taboes die ik nog tegenkom in leiderschap zouden alleen al door te durven kiezen voor vrouwen in de top doorbroken kunnen worden.