WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
De dood is natuurlijk, behalve hoe we ermee omgaan
Leren van de intelligentie van de natuur betekent ook veel voor het vak van de jonge begrafenisondernemer Susanne Duijvestein. Niet alleen lijken we de dood in onze westerse cultuur - niet zo intelligent - te ontkennen, ook zijn we ons amper bewust van de milieuschade van onze uitvaarten.
Tekst: Susanne Duijvestein
Eén ding is zeker in het leven en dat is dat het een keer ophoudt. Hoewel dat een enorme dooddoener is, durven we dat moeilijk te geloven. Het liefst negeren we de dood ons hele leven weg. In onze westerse cultuur, waarin we alles lijken te meten aan vooruitgang, succes en geluk, is de dood daarmee een taboe geworden, een sfeerverpester. Het liefst ontwijken we de confrontatie.
Achter coulissen
“Die doodontkenning ervaar ik dagelijks in mijn werk als begrafenis-ondernemer,” vertelt Susanne Duijvestein. “Om te beginnen bij ontsnapgrage blikken op verjaardagen en netwerkborrels als ik vertel over mijn vak. Onze afstand tot de dood ervaar ik zelfs in de uitvaartbranche: alles is over-geprofessionaliseerd, geprotocolleerd en overal kom ik verhullende woorden en coulissen tegen. Omdat de dood ‘zo vervelend’ is, wordt alles uit handen genomen, achter gesloten deuren gebracht. Vaak met de beste intenties van de mensen die er werken. Maar het systeem, het grotere geheel klopt niet. Het systeem zet de dood op grote afstand.” Dat we de dood zo ver hebben weggestopt en lijken te ontkennen, heeft alles te maken met onze moeizame verhouding tot de natuur. Want het is onze natuur dat we doodgaan. Alles in het universum is tijdelijk. Maar de mens gedraagt zich alsof we dit zullen gaan overwinnen. Alsof we de natuur kunnen onderwerpen.”
Voortleven in nieuw leven
“Laatst organiseerde ik een avond over humusatie als alternatief voor begraven en cremeren,” gaat Susanne verder, “een lowtech proces waarbij het lichaam composteert tot voedzame humus, die vervolgens kan dienen als bron voor nieuw plantenleven. Humusatie is een gecontroleerde methode die erg dichtbij het natuurlijk proces staat. Een hert dat doodgaat in een bos, wordt volledig opgegeten en opgenomen door organismen uit alle rijken. Eigenlijk leeft het eeuwig voort, een prachtige symboliek. Maar als ik mensen uitleg over de opname van alle waardevolle nutriënten uit ons lichaam in de ecologie – door kleine diertjes, insecten, bacteriën, schimmels – dan tref ik vaak vieze gezichten. Toch is het ironisch genoeg precies zoals de natuur bedoeld is.