WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
Onze gewoonte verschillen te zien, te verwachten en te willen vinden die de rationele/emotionele man-vrouw kloof ondersteunen, bepaalt maar al te vaak de interpretatie van zeer complex hersenonderzoek. “Er is verrassend weinig echt overtuigend bewijs dat er zoiets als een mannelijk brein zou bestaan, gemaakt om goed te zijn in het begrijpen van de wereld en een vrouwelijk brein, gemaakt om mensen te begrijpen,” zo stelt neurowetenschapper Cordelia Fine, auteur van Delusions of Gender. “Onze geesten zijn zeer sociaal afgestemd en verrassend gevoelig voor gender stereotypen.” In experimenten waarin de onderzoekers “gender naar de psychologische achtergrond drukken, wordt het gedrag van mannen en vrouwen opmerkelijk gelijk,” verklaart Fine. “Maar als de omgeving gender opvallend maakt, hoe subtiel ook, wordt ons denken, ons gedrag en de manier waarop we anderen en onszelf zien meer consistent met gender stereotypen.”
Neurowetenschappers als Fine en de auteur van Pink Brain, Blue Brain, Lise Eliot, waarschuwen dat enthousiaste, verkeerde berichtgeving over verschillen in de hersenen een omgeving creëren die de rationele/emotionele gender polariteit in stand houdt. Ogenblikkelijk schreef een voormalig editor van Forbes en Financial Times dat dit gewicht gaf aan argumenten tegen quota’s “voor vrouwen aan de top in het bedrijfsleven, de universiteit en in de wetenschap.” Waarom zouden we plaatsen reserveren voor vrouwen die de juiste eigenschappen niet hebben? Fine en Eliot stellen dat we de enorme overlap tussen mannen en vrouwen op vrijwel
ieder gebied niet opmerken. Daarbij zijn verschillen onder vrouwen en onder mannen vaak groter dan de verschillen tussen mannen en vrouwen. Fine bepleit dat het op dit punt in onze culturele ontwikkeling, 2300 jaar na Aristoteles, net zo arbitrair is om onze hele samenleving rond deze categorieën te organiseren, als het zou zijn dit te doen rond linkshandigen en rechtshandigen. Hun breinen zitten ook anders in elkaar.
De polariteit van de rationele man en de emotionele vrouw is zo alomtegenwoordig dat het als vis staat tot water is. We zwemmen erin. Nu moeten we uitzoeken hoe we het water in het aquarium kunnen veranderen, want wij zijn immers de vis. Dat lijkt ontmoedigend, maar het is mogelijk als we ons realiseren hoe noodzakelijk het is hieraan voorbij te komen.
De man/vrouw, ratio/emotie polariteit construeert zowel onze cultuur, als onze identiteit en onze grenzen aan wat we denken te kunnen zijn. Het verduistert een heel scala aan ervaringen in onze perceptie en maakt het moeilijk om elkaar te zien en te ondersteunen op manieren die niet stereotyperend zijn. We hebben elkaars menselijkheid nodig, onze hele menselijkheid, wet te verstaan, niet de halve. Patronen in ons denken en in ons verhouden in termen van polariteit zijn te primitief voor de complexiteit van ons leven.
Het ontwikkelen van onze capaciteit voorbij het binaire te denken en ons bewustzijn van de diepte van onszelf voorbij onze geconditioneerde geest, kan de realiteit veranderen waarin we ons bevinden. De integratie van emotie en ratio in hogere vormen van voelen, ervaren en begrijpen, wijst op een potentieel zoals we dat nog niet ervaren hebben: mens te zijn, een meer mannelijk of een meer vrouwelijk mens. We zouden ons dan buiten de beperking van polariteit en in een frisse zee van mogelijkheden begeven.
In experimenten waarin de onderzoekers “gender naar de psychologische achtergrond drukken, wordt het gedrag van mannen en vrouwen opmerkelijk gelijk, maar als de omgeving gender opvallend maakt, hoe subtiel ook, wordt ons denken, ons gedrag en de manier waarop we anderen en onszelf zien meer consistent met gender stereotypen.”