Një tjetër perspektivë
– Agron Bajraktari
dt: 06.05.2014
Në një planet me më shumë se shtatë miliardë njerëz, është normale që shumëllojshmëria e besime, ideve dhe përceptimeve është
diçka që gumëzhin më zhurmshëm se bisedat e tjera të përditshme.
Vetë natyra kurioze që kemi na shtyn të mëndojmë përtej aftësive
tona për të përceptuar gjëra më të mëdha se vetvetja dhe duke pohuar fjalët e Gandit që “ekzistojnë po aq besime sa dhe njerëz”
natyrshëm lind pyetja: Ekziston vallë një përspektive e cila është
më afër realitetit se të tjerat?
“Ka gjëra të njohura që dihen. Pra, ka gjëra që e dimë që i dimë.
Pastaj ka gjëra të panjohura që dihen. Kjo është si te thuash, ekzistojnë gjëra që ne e dimë që i nuk i dimë. Por gjithashtu ka dhe
të panjohura që nuk dihen. Këto jane gjërat që s’i dimë që nuk i
dimë.”
Përspektiva për të cilën do të flas është mjaft e lidhur me këto fjalë
të Donald Rumsfeld. Sigurisht që ka gjëra që tashmë duhet të jenë
njohuri bazë për çdo njeri, si prsh. që toka është e rrumbullakët apo
që sillet rreth diellit dhe jo e kundërta. Por nëse kthehemi vetëm
dyqind vite me përpara dhe u themi njerëzve këtë njohuri kaq elementare, më shumë mundësi do kishim rrezikuar të digjeshim në
turrën e druve. Kjo si pasojë e njohurive të pakëta shkencore të
asaj kohe dhe mbi të gjitha të pranimit të indoktrinimit nga besimet
fetare të cilat perdorin injorancën e popullit si armë kontrolli, gjë
që ndalon zhvillimin e dijes dhe të shkencës. Që njerëzimi të dilte
nga ato kohëra të errëta, duheshin individualë të veçantë, të cilët i
kishin shpëtuar indoktrinimit dhe kurioziteti i tyre kishte mbetur i
paprekur nga mitet fetare. Këta individualë si Kopernikus, Kepler,
Galileo e shumë të tjerë kishin një këndvështrim të ndryshëm për
realitetin nga të tjerët dhe natyra kurioze tepër e theksuar që i karakterizonte, bashkë me një “spërkatje” gjenialiteti nga nëna natyrë,
mundësoi ndryshimin e kursit të historisë së njerëzimit në vetëm
disa dekada.
Vlen të përmendet dhe një faktor tjetër që shumë herë harrohet
në hije, që për mendimin tim është një ndër arsyet kryesore të të
gjitha zbulimeve të tyre. Ata nuk kishin frikë nga e panjohura. Ata
e dinin që ekzistojnë të panjohura që nuk dihen dhe gjenialiteti i
tyre vihet re pikërisht këtu, tek guximi për të dalë kundra dëshirave
njeri mund të ketë mbajtur ndonjëherë. Thirrjet
e tij për liri, rebelim ndaj autoriteteve dhe himnet për paqen botërorë bëjnë jehonë në çdo rrjet
social dhe mjaft herë është konsideruar si fjalimi
më me vlerë dhe universal i mbajtur ndonjëherë.
E mbaj mend herën e parë që jam takuar me ato
pamje vizive dhe auditive dhe çdo herë përcillet me drithërima të njëjta përuljeje dhe nderimi.
Por kjo përspektivë, pavarësisht mesazheve të
fuqishme që paraqet, nuk është nje risi tek njohuritë dhe ndjesitë e njerëzve. Thirrja për paqe
dhe dashuri është një poezi e kënduar që në fillim
të njerëzimit dhe përsëri, duke parë gjendjen në
të cilën bota ndodhet, duket sikur akoma s’kemi
mësuar nga gabimet e së kaluarës.
Thonë që një foto flet më shumë se mijëra fjalë
dhe disa të tilla me të vertete janë prova absolute e asaj thënieje. “E zbehta pika blu (Pale blue
dot)” është një fotografi e planetit Tokë marrë në
vitin 1990 nga sonda Voyager 1 nga një distancë
rekord prej 6 miliard kilometra larg nga Toka. Në
Ekzistojnë mjaft figura humaniste që kanë ndry- kete fotografi, Toka është treguar si një pjesë e një
shuar perceptime dhe që kanë krijuar shkrime që pixel (0.12 pixel në madhësi) kundër pafundësisë
mund të të lëkundin emocionalisht dhe mendër- së hapësirës.
isht. Në këtë mes do veçoja personazhin e Çarli Në librin e tij “E zbehta pikë blu: Një vizion i të
Çaplin tek filmi “Diktatori i madh”, ku ai, duke ardhmes së njeriut në hapësirë”, astronomi i famluajtur nën personin e Hitlerit mban një ndër fja- shëm Karl Sagan, shkruan mendimet e tij në një
limet më humaniste dhe shpresë-dhënëse që një kuptim më të thellë lidhur me fotografinë:
dhe kënaqesive që njeriu përfiton kur mendon që
di gjithçka. Është ky guxim për të njohur gjëra
që nuk dihen, që u injektua tek gjeneratat e ardhshme të shkencëtarëve dhe inxhinierëve. Ështe
po ky ekspozim ndaj këtyre njohurive ajo që më
bëri dhe mua të interesohem për gjëra që më parë
kam pasur frike t’u futem në thellësi. Bota e dijes
dhe e shkencës është tepër e madhe dhe e komplikuar dhe ky është një fakt mjaft frikësues për
mjaft vetë, gjë që nganjëherë shërben dhe si një
mur që nuk kapërcehet thjesht nga ideja që dija
nuk ka fund dhe injoranca është lumturi. Ky për
mua është një iluzion dhe një neglizhencë totale
për të njohur mjedisin në të cilin jetojmë dhe me
tej. Është pikërisht ajo gjëja më tej, e cila më bëri
të interesohem për astronominë, kozmologjinë
dhe astrofizikën. Interneti është një gjë tepër e
fuqishme nëse përdoret në mënyren e duhur dhe
njerëzit do habiteshin nëse do zbulonin që ka
gjëra të tjera më interesante sesa rrjetet sociale.