Restorasyon/Restoration: Kılıç Ali Paşa Hamamı
HAMAM, RESTORASYON SONRASINDA DA ÖZGÜN İŞLEVİ İLE
HİZMET VERİYOR.
THE HAMAM IS USED IN ITS ORIGINAL FUNCTION AFTER THE
RESTORATION.
buraların kadınlar için adeta birer kahvehane
olduğundan bahsediyor: “… burası şehrin tüm
haberlerinin anlatıldığı ve tüm skandallarının
yaratıldığı, adeta kadınların buluştuğu bir
kahvehane… Kadınlar genellikle haftada bir kez
buraya gelip en az dört, beş saat geçirirler…”.
Osmanlı kadınları bazı önemli günleri hamamda
kutluyordu ki, bunların en önemlileri; düğün
şenlikleri başlamadan bir gün önce yapılan ‘gelin
hamamı’, bir bebeğin doğumunu izleyen kırkıncı
günde yapılan ‘kırk hamamı’ ve dini bayramlar
arifesinde düzenlenen ‘bayram hamamı’ydı. Ayrıca
annelerin, evlenme çağına gelen oğulları için uygun
adayları buralarda sorup soruşturması, hatta onlarla
hamamda görüşmesinden yaygın bir gelenekti.
Hamama giderken kullanılacak olan aksesuarların
özenle hazırlanması, her kadının hamam tası,
peştamal, takunya, tarak gibi bugün birçoğu
sanat eseri niteliği taşıyan on üç, on dört kadar
farklı aksesuara sahip olması Osmanlı’da hamam
kültürünün ne denli zengin olduğunu gözler önüne
seriyor. Son iki yüzyıl boyunca gerçekleşen tarihsel
ve toplumsal değişimler hamamların varlığını
yoğun bir biçimde etkilerken, özellikle Tanzimat
ve Cumhuriyet’in erken dönemlerinde gerçekleşen
dönüşümler Osmanlı mimarlık mirasının bir parçası
olan hamam kültürünün değişimini körüklüyor.
KILIÇ ALI PAŞA HAMAMI
Osmanlı mimarisinde hamamlar genellikle, cami,
mektep, imaret, türbe gibi farklı mimari birimleri
içeren külliyeler içinde yer alıyordu. Kılıç Ali Paşa
hamamı örneğinde de aynı gelenek sürdürüldü.
Külliye, II. Selim döneminde on yıl Kaptan-ı Derya
olarak görev yapan, İtalyan asıllı Kılıç Ali Paşa
tarafından 1578-1587 tarihleri arasında vakıf olarak
inşa ettirildi. Mimar Sinan’a ait yapılar topluluğu
olarak ayrıca dikkat çeken külliye; cami, medrese,
hamam, türbe ve sebilden oluşuyordu.
Dönemin coğrafyacısı Mehmed Aşık’a göre yapı
topluluğu denizden kazanılan bir toprak parçası
üzerine inşa ediliyor: “...Ve yukarıda belirtilen
Ali Paşa’nın türbesi kendi Cuma Camii’nin
yakınındadır. Cuma Camii, hamam, medrese ve
türbe, deniz üzerine oturtulmuştur. Bunların inşası
için, belli bir miktar denizi doldurmak suretiyle
zeminin iadesi sağlanmıştır…”
1580 yılında inşa edilen Kılıç Ali Paşa Hamamı,
külliyenin yakınında konumlanan, gelir getirmesi
amacıyla yaptırılan vakıf mallarından biri olarak
düşünülmüştü. Top dökümhanesinin karşısında
28 NATURA • MAYIS - HAZİRAN 2013 / MAY - JUNE 2013