MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 48

aanzien en patiënten uit de verre omgeving

De rekening op de bladzijde hiernaast geeft in algemene bewoordingen informatie over

kwamen voor medische behandeling naar

de bestelde items. Hoewel over de precieze aard en specificaties van de röntgeninstallatie

Maastricht.

geen details worden vermeld, zullen er, gelet op het tijdstip van aanschaf, al wel wezenlijke

Dit was ook de tijd, eind 1895, dat de
X-stralen ontdekt werden en er veel over

dan a) een röntgenbuis met een concave kathode, die de kathodestralen (elektronen) focusseert

geschreven en gepraat werd. Op 11 januari

op een klein anodeoppervlak waardoor scherpere beelden konden worden verkregen; b) een

1896 maakte het Algemeen Handelsblad

anode van platina (in plaats van de glaswand) om de elektronen op te laten inslaan, waardoor

melding van het feit dat in Amsterdam dr.

meer röntgenstraling werd verkregen en er bovendien een grotere belasting mogelijk was; c) een

E.J. Cohen en prof. dr. V.A. Julius met succes

motorgestuurde stroomonderbreker in het primaire circuit voor betere regelmogelijkheden; d) een

een deel van de proeven van Röntgen

vorm van vacuümregulatie: de levering van een geïsoleerde bunsenbrander wijst hierop. In 1897

herhaald hadden. Of dit Van Kleef op het

was net een buis ontwikkeld met een uitstekend palladium buisje dat waterstof doorliet als het

idee heeft gebracht soortgelijke proeven

werd verhit (osmoregulatie). Gasbijvoeging aan de buis was gewenst zodra door langer gebruik de

ook in Maastricht te doen of dat het initiatief

gasdruk in een röntgenbuis te laag was geworden.

van HBS-directeur Hoffmans is uitgegaan, is

onbekend. Zij kenden elkaar ongetwijfeld;

De vermelde onderdelen voor de stroomvoorziening leren ons dat Calvariënberg geen aansluiting

Hoffmans zal zeker hebben aangegeven

had op een elektriciteitsnet, waardoor er accu’s nodig waren, die met een ‘Gulchensche thermozuil’

dat alle benodigde apparatuur hiervoor in

geladen konden worden. De geleverde Ruhmkorff-inductor had een maximale vonklengte van

Maastricht voorhanden was en dat hij hiermee

30 cm, wat aangeeft dat hoogspanningen tot ongeveer 170 kV mogelijk waren. Verder staat op

goed overweg kon. Van Kleefs inbreng bij de

de rekening een rheostaat, een voorschakelweerstand voor de stroom- en spanningsinstelling

experimenten bleef waarschijnlijk beperkt tot

van het systeem. Het genoemde bariumplatinacyanuurscherm was het doorlichtscherm voor

het beschikbaar stellen van de proefobjecten:

‘life’-observatie met röntgenstraling. Bij de drooge platen ging het om glasplaten met een droge

een geamputeerde voet en de hand van zijn

fotografische emulsie voor röntgenfoto’s, vergelijkbaar met de glasplaten die in de toenmalige

21- jarige dochter Bertha. Van de risico’s had

fotografie werden gebruikt.

men toen geen idee. De stralingsdosis moet
hoog geweest zijn, maar ze heeft er, voor zover
bekend, niets aan overgehouden: ze is 69 jaar
geworden.
Van Kleef raakte gefascineerd door de
techniek en vond dat hij zijn patiënten de
mogelijkheid van een röntgenonderzoek
niet mocht onthouden, indien daar medisch
voordeel mee behaald kon worden. Daarbij
zal ongetwijfeld een rol gespeeld hebben dat
hij een enthousiast en ook zeer deskundig
amateurfotograaf was. Eind 1897 plaatste Van
Kleef bij de firma Gudendag te Amsterdam,
leverancier van optische en chirurgische
instrumenten, de al vermelde bestelling van
de röntgenapparatuur. Hoewel de factuur van
46

verbeteringen zijn geweest ten opzichte van de opstelling van Hoffmans uit 1896. Dit betreft

ruim 1.200 gulden gericht was aan het bestuur

Firma Gudendag Amsterdam
5 Februari 1898

Rekening aan het Armbestuur der Gemeente Maastricht
1 Inductor vonklengte 30 cm
1 Accumulatorbatterij
1 Motoronderbreker
1 Accumulatorbatterij voor motor
1 Gecombineerde Rheostaat
1 Gecombineerde Rheostaat voor licht galvanometer
3 groote Crooksche buizen
à f 17,50
1 Statief voor Crooksche buizen
1 Statief voor Drooge platen
1 geisoleerde Bunsensche branders
1 Bariumplatincyanuurscherm
1 verstelbare tafel nieuw model
1 verstelbare tafel voor armopname
1 verstelbare voetsteun
1 Stel Casetten voor drooge platen
1 Gulchensche Thermozuil

f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f

371,00
134,40
105,00
100,80
59,50
49,00
52,50
31,50
31,50
8,40
35,00
59,50
28,00
6,30
28,00
133,00

af 2% comptant

f 1.233,40
f
24,67

f 1.208,73