MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 22

Rous (1879 -1970) toonde aan dat een sarcoom, een
kwaadaardige tumor van het bindweefsel, bij kippen
veroorzaakt werd door een virusinfectie. Daarna is
bij proefdieren en later ook bij de mens het verband
tussen specifieke virussen en specifieke vormen
van kanker aangetoond. Het meest bekend werden
het humaan papillomavirus (HPV) als oorzaak van
baarmoederhalskanker en het hepatitis B- virus als
carcinogeen virus bij leverkanker.

Metaforen
Naast de geschiedenis van het onderzoek in de
oncologie, is er een geschiedenis van de publieke

Eenzaamheid en isolatie na het horen van de diagnose. Sentence of Death (1908) geschilderd door
John Collier (1850-1934). (Wellcome Library, London)

opinie over kanker en vooral over de beeldvorming
van kanker. Deze wetenschappelijke en de sociale

verbonden met melancholie. Zwartgalligheid

geschiedenis zijn wel met elkaar verbonden, maar

bepaalde vervolgens lange tijd het beeld van

volgen in de tijd toch een apart traject. In alle

kanker. Oude beelden zijn hardnekkig. Tot in de

tijden werd kanker met vrees en ontzag bejegend.

21e eeuw verscheen er literatuur over de kanker-

Hippocrates had al met het bedreigende beeld

persoonlijkheid. Een introvert karakter, somberheid

van de krab gewaarschuwd om er omzichtig mee

en onvermogen om ongenoegen en woede te uiten

om te gaan. In de sociale geschiedenis van kanker

zouden kenmerken zijn van mensen die kanker

hebben tot het midden van de twintigste eeuw

kregen. De Amerikaanse schrijfster Susan Sontag

zwartgalligheid, vrees voor infectie en kanker als

(1933 -2004) schreef in 1978, na haar behandeling

volksziekte een rol gespeeld. De zwarte gal als

aan borstkanker, een klassiek boek over ziekten

oorzaak van kanker was al in de Romeinse literatuur

als metafoor. Zij verzette zich fel tegen de toen
wijdverbreide opvatting dat kanker vooral toeslaat
bij introverte en melancholieke mensen, omdat
daarin een element van eigen schuld zat opgesloten.
Ingrijpender nog was de maatschappelijke reactie op
kanker en melancholie: er heerste een machteloos
taboe op en er hing een stilzwijgen rond de ziekte,
die werd aangeduid als ‘K’. De combinatie van kanker,
er niet over spreken en melancholie leidde, net als bij
lepra eerder, tot eenzaamheid en isolatie.
Behalve het maatschappelijke taboe speelde bij
de verzorging en opvang van kankerpatiënten ook
de vrees voor infectie een rol. Kenmerkend hiervoor
is het verhaal over het eerste kankerziekenhuis,

20

De Amerikaanse schrijfster Susan Sontag (1933 -2004) schreef in 1978
over de beeldspraak van kanker in: Illness as a methaphor.

het Hôpital Saint-Louis, dat in 1740 door de
kanunnik Godinot (1661 -1749) in Reims werd