MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 21

De vroegste geschiedenis van de
oncologie
In 1882 vond Eugène Dubois op Java een dijbeen van
de Pithecanthropus Erectus.
Het jaar daarvoor had Dubois al het schedeldak
Richard Doll (1912-2005) beschreef
in 1950 het verband tussen roken en
longkanker.

gevonden van een van de vroegste vormen van
de zelfde Homo Erectus uit het Pleistoceen. Marie
Eugène Francois Thomas Dubois (1858 -1940) was
de zoon van een apotheker uit Eijsden. Al vroeg

negentiende eeuw werden

toonde hij belangstelling voor de prehistorische

meer vormen van kanker

vondsten in de Sint Pietersberg bij Maastricht. Hij

beschreven, veroorzaakt door

zou mede door zijn vondst van de Pithecanthropus

beroepsmatige contacten

uitgroeien tot een van de meest vooraanstaande

met kankerverwekkende

Nederlandse paleontologen. Het moet hem als arts

(carcinogene) stoffen.

zijn opgevallen dat in de hals van het 800.000 jaar

Bekende voorbeelden

oude femur/dijbeen dat hij op Java had gevonden

daarvan zijn blaaskanker

een tumor was te zien. In de literatuur is debat

door aniline in de Duitse

ontstaan over de aard van deze tumor. Zowel de

kleurstoffenindustrie en

mogelijkheid van een osteosarcoom, een osteoom

borstvlieskanker (mesothelioom) door blootstelling aan asbest

of een myositis ossificans wordt besproken. In ieder

in de bouwindustrie. Het ultieme en belangrijkste voorbeeld

geval heeft Dubois de oudst bekende tumor bij een

van chemische carcinogenese werd in 1950 beschreven. De

vroege rechtopstaande aapachtige mens gevonden.

epidemioloog Richard Doll (1912 -2005) en de statisticus Austin

De avontuurlijke apothekerszoon uit Eijsden staat

Hill (1897 -1991) toonden onomstotelijk het verband aan tussen

daarmee aan het aller vroegste begin van de

longkanker en roken. Carcinogene stoffen uit sigarettenrook

geschiedenis van de oncologie.

bleken verantwoordelijk voor het overgrote deel van de toen nog
snel toenemende sterfte aan longkanker.
Vrij snel na de ontdekking van de röntgenstraling in 1895,
kwamen ook de eerste beschrijvingen van huidkanker en

Het dijbeen van de
Pithecanthropus met
tumoreuze aangroei,
800.000 v. Chr.
(Museum Naturalis in Leiden)

leukemie als gevolg van straling. Marie Curie (1867 -1934) de
ontdekker van het radioactieve polonium en radium overleed op
68-jarige leeftijd aan leukemie. De hoge frequentie van leukemie
en schildklierkanker bij de overlevers van de atoombommen op
Hiroshima en Nagasaki (1945) is een indrukwekkend en recenter
gevolg van het carcinogene effect van straling.

Virusinfectie
Het eerdere vermoeden van infectie als oorzaak van kanker werd
in het begin van de twintigste eeuw bevestigd. Francis Peyton

19