MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 197
In 1894 dacht Halsted, een beroemd Amerikaans
gericht op de combinatie van het behandelen van
chirurg, dat kanker door ontsporing van cellen
de primaire tumor tegelijkertijd met de behandeling
plaatselijk begon, vervolgens naar de regionale
van veronderstelde (micro-)metastasen. Daarvoor
klieren uitbreidde en daarna zou leiden tot
werden chirurgie, radiotherapie en chemotherapie in
metastasering (uitzaaiing) op afstand. Vanuit de
een systeembehandeling gecombineerd. Die aanpak
idee dat het radicaal verwijderen van de primaire
heeft vooral bij de behandeling van borstkanker
tumor de overleving gunstig zou beïnvloeden,
en dikkedarmkanker een behoorlijke verbetering
heeft die stapsgewijze opvatting geleid tot onnodig
opgeleverd. De opvattingen over vroegtijdige
mutilerende ingrepen. Toen het verwachte resultaat
uitzaaiingen en de veronderstelde noodzaak om alle
uitbleef, ontstond het beeld van een tumorbiologie
zichtbare en onzichtbare tumorcellen op te ruimen
die niet stapsgewijs verliep, maar waarbij de
heeft echter ook geleid tot zeer ingrijpende, naar later
eigenschap van metastasering vanaf het eerste
bleek niet altijd effectieve behandelingen, zoals de
begin al in de meeste tumoren opgesloten zat.
toepassing van een zeer hoge dosis chemotherapie
Vanaf 1974 is daarom de oncologische behandeling
met beenmergtransplantatie bij borstkanker.
Moleculaire biologie
Toepassing van DNA micro array bij de behandeling van mammacarcinoom. Bron: Van ‘t Veer LJ,
M.J.Gene expression profiling predicts clinical outcome of breast cancer. Nature 415, 530-536(2002).
Dai H, Van de Vijver
Het probleem van de tumorbiologie bleek
gecompliceerder. Veel tumoren metastaseren niet
vanaf het begin, maar worden in de loop van de
ontwikkeling door genetische veranderingen steeds
kwaadaardiger en verwerven daarbij het vermogen
om uit te zaaien. Uit onderzoek wordt steeds
duidelijker dat niet alle tumoren dit proces doorlopen
en dat het tempo van dit proces waarschijnlijk per
tumor verschilt. Dit leidt tot de interessante maar
complexe conclusie, dat geen enkele tumor hetzelfde
is en dat binnen een tumor soms zeer verschillende
tumorcellen voorkomen. Onderzoek wijst ook uit
dat het proces van steeds kwaadaardiger ontaarding
en daarmee samenhangende uitzaaiing, wordt
gestuurd door fouten in de genetische software van
tumorcellen. Behalve mutaties van het DNA, spelen
daarbij ook afwijkende signaaleiwitten en enzymen,
afwijkingen in de structuur van de celmembraan
en zelfs afwijkingen in de cellen rondom de tumor,
de tumorcontext, een rol. Dit is het kenmerkende
gebied van de moleculaire biologie. Onze hoop is
er op gevestigd dat de resultaten uit dit moleculair
onderzoek van tumoren nieuwe en nog betere
behandelingen gaat opleveren. Het vergezicht is
195