MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 123
Overlevers
Met de langdurige vermoeidheid en depressie lijkt de
Er is in de laatste tien jaar steeds meer aandacht
nasleep van de kankerbehandeling echter nog niet
gekomen voor de groep patiënten voor wie de
voorbij. De langetermijnresultaten van klinische trials
vooruitgang in de oncologie het meest zichtbaar
bij borstkanker worden in Europa geanalyseerd door
is. Door de effectievere behandelingen neemt de
de bekende Early Breast Cancer Trialists’ Collaborative
groep van lange overlevers snel toe. In Nederland
Group. In 2000 publiceerde deze groep bevindingen
gaat het om ruim 400.000 patiënten, die langer
die aangeven dat na de behandeling van borstkanker
dan vijf jaar na de afsluiting van de behandeling in
meer vrouwen overlijden ten gevolge van hart- en
leven zijn. Naarmate de tijd zonder kanker langer
vaatziekten dan ten gevolge van de borstkanker.
wordt, beginnen patiënten en behandelaars
In de groep lange overlevers is het risico op hart-
voorzichtig te denken aan genezing. En precies in
en vaatziekten twee tot drie keer hoger dan in de
deze succesgroep zijn toenemende zorgen ontstaan
vergelijkbare leeftijdsgroep. Ook daarbij wordt
over de prijs die betaald moet worden voor het
beschadiging van inwendig bekledingsweefsel van de
vrij zijn van kanker en lang overleven. Toen er hier
bloedvaten en van hartspierweefsel door cytostatica
en elders steeds meer lange overlevers kwamen,
als een mogelijke oorzakelijke factor gezien. Er wordt
werd ook duidelijk dat bij veel mensen, als gevolg
nu op dit gebied ook onderzoek verricht naar de
van de behandeling, bijwerkingen op lange termijn
effecten van actieve leefstijl en fysieke training.
bestaan. Zo ervaart bijna de helft van alle cancer
De laatste domper op het geluk van de lange
survivors jaren na afloop van de behandeling
overlevers is het vóórkomen van secundaire tumoren.
nog steeds ernstige vermoeidheidsklachten. De
Al langer is bekend dat vooral de gecombineerde
ernst van die vermoeidheid is van dien aard, dat
kankerbehandeling van radiotherapie en
deze leidt tot minder kwaliteit van leven, minder
chemotherapie mutaties in het DNA kan veroorzaken
sociaal functioneren en minder deelname aan de
en kan leiden tot een nieuwe vorm van kanker tot
arbeidsmarkt. Bedrijfsartsen schatten in dat ruim
tien jaar na de behandeling voor de eerste tumor.
eenderde van de jonge overlevers na kanker niet meer
Bij de wat oudere behandelingen met alkylerende
aan het werk komt. Waar de vermoeidheidsklachten
cytostatica zijn daarover verontrustende percentages
door veroorzaakt worden, is nog niet ontrafeld, maar
(5 -10 % binnen tien jaar) bekend. Om de oorlog
de veronderstelling dat het zou gaan om psychische
tegen kanker te winnen zijn blijkbaar subtielere
klachten in het kader van de verwerking van kanker is
methoden nodig. Het is dan ook mogelijk dat door
allang verlaten. Men denkt nu vooral aan beschadiging
de introductie van nieuwere cytostatica en door de
van het inwendig bekledingsweefsel van de
toegenomen precisie van de radiotherapie het aantal
bloedvaten, al of niet in combinatie met beschadiging
secundaire tumoren zal afnemen.
van de hartspier. Naast de blijvende vermoeidheid,
spelen bij één op de drie patiënten bovendien
Voorspellingen
angst en depressie een belangrijke rol. Het goede
De generatie van babyboom-dokters, waartoe een
nieuws van alle vorderingen en de gunstige uitslag
aantal auteurs van dit boek behoort, zag de eerste
aan het eind van de behandeling wordt hierdoor
televisies, de langzame eerste computers, de komst
erg getemperd. Uit onderzoek is gelukkig duidelijk
van de kunstnier, de CT-scan en de ontrafeling van
geworden dat fysieke inspanning en training kunnen
het menselijk genoom. Binnen één generatie nam
helpen om deze langdurige klachten te verminderen.
de gemiddelde levensverwachting in Nederland
121