MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 118

Harry Hillen

11
1953

Ondekking DNA-structuur.

1967

Ziekte van Hodgkin te genezen.

2000

Steeds meer kankers te genezen.

De melancholie voorbij

vooruitgang in de oncologie na de tweede wereldoorlog

In Europese en Amerikaanse laboratoria zijn sinds de ontdekking van het DNA een reeks
van genen gevonden die de celgroei kunnen aanzetten of onderdrukken, een reeks van
genen die fungeren als signalen voor eiwitproductie in de cel en een reeks van genen die
de onderlinge communicatie van cellen regelen. Mutaties in dit complexe systeem maken
van een normale cel een kankercel. Daarbij is sprake van verschillende- en opeenvolgende
mutaties, die bij toeval tot ongunstige combinaties leiden, welke het signaal geven voor
ongecontroleerde celdeling. Mutaties in het DNA treden dagelijks op. Daarom beschikt
de cel over een mechanisme om de DNA-schade te repareren. Genen die tumorgroei
kunnen remmen (tumorsuppressorgenen), zoals het p53-gen, zijn betrokken bij dit
‘DNA repair mechanisme’. Daarenboven beschikt de cel nog over een mechanisme van
geprogrammeerde celdood (apoptose), mocht het repareren van het DNA niet lukken.
Met het stijgen van de leeftijd neemt het aantal mutaties toe en neemt het vermogen
om DNA-schade te herstellen af. Deze combinatie wordt beschouwd als de belangrijkste
verklaring voor de toename van kanker op oudere leeftijd.
Tenslotte zijn er verschillende oorzaken ontdekt voor het optreden van de mutaties
die tot kanker leiden. Daarbij komen oude bekenden als kanker in bepaalde families,
beroepsziekten en virusinfecties weer aan bod. Erfelijke aanleg kan DNA kwetsbaar maken
voor mutaties. Mary-Claire King (1946) heeft in 1990 aangetoond dat mutatie van het
BCRA1-gen verantwoordelijk is voor de erfelijke en familiaire vorm van borstkanker.

116

Pagina 114: ‘The big Four’ De vier
hoofden van vermaarde medische
afdelingen in de John Hopkins Medical
School in Baltimore: v.l.n.r. de patholoog
William Welch, de chirurg William
Halsted, de internist William Osler en de
gynaecoloog Howard Kelly. Portret van
John Singer Sargent 1905.

James Watson en Francis
Crick, de ontdekkers van
de structuur van het
DNA (1953). Inzet: de
röntgendiffractie-afbeelding
van DNA (Rosalind Franklin),
de basis voor de ontdekking
van de DNA-dubbelhelix.