LightWorld Fabrika Aydınlatmaları Sayı 40 | Page 61

59 Doç. Dr. Deniz Ayşe Yazıcıoğlu İstanbul Teknik Üniversitesi / Mimarlık Fakültesi / İç Mimarlık Bölümü FABRİKA BİNALARINDA AYDINLATMA PROJESİ KARAR SÜREÇLERİNİN ÖRNEKLER ÜZERİNDEN İRDELENMESİ 1789 yılında yapay ışığın bulunmasıyla teknoloji alanında atılan büyük adım, 18.yüzyılın ikinci yarısından itibaren diğer buluşlara ışık tutar. Yapay ışığın lüks olmaktan çıkması ise vardiyalı endüstriyel üretimin bilinen her şeyi alt üst eden ani yükselişiyle aynı döneme rastlar. Sanayileşme yolunda fabrikaların açılmasıyla yolunu bulan elektrifikasyon için, bilim adamları ve mucitler daha ekonomik çözümler üretmeye çalışırlar. Bu doğrultuda yapay ışık ihtiyacını karşılamak için daha iyi ve daha sofistike yöntemler geliştirilir. Önce ampuller, ardından halojen lambalar ve daha sonra floresan lambalar birbirleriyle rekabet etmeye başlar ve nihayet 1962 yılında şu anda ışık kaynağının en etkin ve en ekonomik kullanımını temsil eden LED diyotların ataları bulunur. Işık teknolojilerinin gelişiminin yanı sıra, insan organizması üzerinde yapmış olduğu etkinin araştırılması ise bilim adamlarının bu konuya olan ilgisini ikiye katlar. Uzun yıllardır yapılan araştırmalar ve etkili uygulamalar ilginç bulguları ortaya çıkarır. Bu konudaki en çarpıcı tespitlerden biri ise insanların yaşamlarının en üretken zamanlarının yüzde 80’ini işyerinde geçirmeleridir. Bu durum biyolojik olarak verimli aydınlatmanın önemini daha da arttırır. Doğru tasarlanmış aydınlatma sistemi, özellikle imalat alanında, vardiya performans verimliliğini ve çalışanların konsantrasyonunu etkileyerek, başarısızlıkların oluşumunu ve yaralanma riskini en aza indirir. Sınıflandırma açısından bakıldığında ağır sanayi, metalürji, enerji, makine ve kimya alanlarını kapsar. Her alana ait ışık kaynakları, belirlenen üretim tesislerine özel aydınlatma çözümleriyle sağlanır. Işık kaynağının seçimi, iş yerinde gerçekleştirilen aktivitelerin türüne, yapılış biçimine ve yoğunluğuna göre değişir. Bu doğrultuda farklı aydınlatma yaklaşımları farklı amaçlara hizmet edecek şekilde tercih edilir. Örneğin; dikey aydınlatma, çalışanların oryantasyon kabiliyetini arttırır, büyük ölçekli makinelerin kolay algılanmasını sağlar ve düşey sirkülasyonda güvenliği artırır. Bir üretim tesisinde aydınlatma sistemi tasarlanırken güvenliğin artırılmasında bir diğer önemli husus ise keskin gölgelerin oluşmasına engel olmaktır. Ayrıca endüstriyel binalar için enerji verimli aydınlatma çözümleri yüzde 80’e kadar enerji tasarrufu sağlar. Bu nedenle yılda binlerce liraya denk gelen enerji tasarrufu endüstriyel aydınlatma tasarımı için önemli bir kriterdir. Endüstriyel yapıların aydınlatma projeleri hazırlanırken yüklenici firmaların o projelere ait temel beklentileri tespit etmesi ve bu beklentileri karşılayan çözüm önerileri geliştirmesi gerekmektedir. L I G H T W O R L D . 40