LightWorld Fabrika Aydınlatmaları Sayı 40 | Page 61
59
Doç. Dr. Deniz Ayşe Yazıcıoğlu
İstanbul Teknik Üniversitesi / Mimarlık Fakültesi / İç Mimarlık Bölümü
FABRİKA BİNALARINDA
AYDINLATMA PROJESİ KARAR
SÜREÇLERİNİN ÖRNEKLER
ÜZERİNDEN İRDELENMESİ
1789 yılında yapay ışığın bulunmasıyla teknoloji alanında atılan büyük adım, 18.yüzyılın ikinci yarısından itibaren diğer buluşlara ışık tutar. Yapay ışığın lüks olmaktan
çıkması ise vardiyalı endüstriyel üretimin
bilinen her şeyi alt üst eden ani yükselişiyle aynı döneme rastlar. Sanayileşme
yolunda fabrikaların açılmasıyla yolunu
bulan elektrifikasyon için, bilim adamları ve mucitler daha ekonomik çözümler
üretmeye çalışırlar. Bu doğrultuda yapay
ışık ihtiyacını karşılamak için daha iyi ve
daha sofistike yöntemler geliştirilir. Önce
ampuller, ardından halojen lambalar ve
daha sonra floresan lambalar birbirleriyle
rekabet etmeye başlar ve nihayet 1962 yılında şu anda ışık kaynağının en etkin ve
en ekonomik kullanımını temsil eden LED
diyotların ataları bulunur.
Işık teknolojilerinin gelişiminin yanı sıra,
insan organizması üzerinde yapmış olduğu etkinin araştırılması ise bilim adamlarının bu konuya olan ilgisini ikiye katlar.
Uzun yıllardır yapılan araştırmalar ve etkili
uygulamalar ilginç bulguları ortaya çıkarır. Bu konudaki en çarpıcı tespitlerden
biri ise insanların yaşamlarının en üretken zamanlarının yüzde 80’ini işyerinde
geçirmeleridir. Bu durum biyolojik olarak verimli aydınlatmanın önemini daha
da arttırır. Doğru tasarlanmış aydınlatma
sistemi, özellikle imalat alanında, vardiya
performans verimliliğini ve çalışanların
konsantrasyonunu etkileyerek, başarısızlıkların oluşumunu ve yaralanma riskini en
aza indirir.
Sınıflandırma açısından bakıldığında ağır
sanayi, metalürji, enerji, makine ve kimya
alanlarını kapsar. Her alana ait ışık kaynakları, belirlenen üretim tesislerine özel
aydınlatma çözümleriyle sağlanır. Işık kaynağının seçimi, iş yerinde gerçekleştirilen
aktivitelerin türüne, yapılış biçimine ve
yoğunluğuna göre değişir. Bu doğrultuda
farklı aydınlatma yaklaşımları farklı amaçlara hizmet edecek şekilde tercih edilir.
Örneğin; dikey aydınlatma, çalışanların
oryantasyon kabiliyetini arttırır, büyük ölçekli makinelerin kolay algılanmasını sağlar ve düşey sirkülasyonda güvenliği artırır. Bir üretim tesisinde aydınlatma sistemi
tasarlanırken güvenliğin artırılmasında bir
diğer önemli husus ise keskin gölgelerin
oluşmasına engel olmaktır. Ayrıca endüstriyel binalar için enerji verimli aydınlatma
çözümleri yüzde 80’e kadar enerji tasarrufu sağlar. Bu nedenle yılda binlerce liraya
denk gelen enerji tasarrufu endüstriyel aydınlatma tasarımı için önemli bir kriterdir.
Endüstriyel yapıların aydınlatma projeleri
hazırlanırken yüklenici firmaların o projelere ait temel beklentileri tespit etmesi ve
bu beklentileri karşılayan çözüm önerileri
geliştirmesi gerekmektedir.
L I G H T W O R L D
.
40