Bölüm III: Vergi Danışmanları Açısından Sorumlu Vergicilik
Mükellef Hakları Rehberi’nde mükellef
hakları genel haklar ve özel haklar
olarak iki başlık altında sunulmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hakları Rehberi
Genel Haklar
• Dilekçe ve bilgi edinme
• Kamu denetçisine başvurma
• Dava açma
• Temsil
• Eşit muamele görme
• Mükellef memnuniyeti
Özel Haklar
• Uzlaşma
• Pişmanlık
• Düzeltme talep etme
• Şikâyet yoluyla müracaat
• Ödeme emrine itiraz
• Vergi mahremiyeti
• Tecil ve taksitlendirme
• Vergi incelemesi sırasındaki haklar
• Cezalarda indirim
• Vergi ödeme
• Özelge talep etme
• Mahsup ve iade talep etme
Diğer taraftan Vergi Denetim Kurulu da
mükelleflerin vergi incelemesi sırasındaki
hak ve yükümlülüklerini internet
sitesinden duyurmuştur.7 Bu kapsamda
belirtilen haklardan biri de incelemeler
sırasında mükelleflerin yanlarında SMMM
ve YMM bulundurma haklarıdır.
Türk vergi idaresi tarafından benimsenen
mükellef haklarına ilişkin ilkeler dünyadaki
gelişmelerle uyumlu olmakla birlikte
bu iyi niyetli ve yenilikçi çalışmaların
bağlayıcı metinler olarak hayata geçmesi
için alınması için daha faz la yol alınması
gerekmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı
tarafından yayımlanan mükellef haklarına
ilişkin ilkeler ve Vergi Denetim Kurulu’nun
açıkladığı vergi incelemelerinde riayet
edilecek haklar, bağlayıcılığı olmayan
taahhütlerdir. Kısmen vergi mevzuatında
yer alsalar da uygulayıcı kademeler
tarafından zaman zaman göz ardı
edildiklerine de şahit olunmaktadır.
Bununla birlikte sorumlu vergicilik
açısından birçok olumlu uygulama hayata
geçirilmiştir. Örneğin mükelleflerin GİB
tarafından yapılan yeni düzenlemeler
konusunda bilgilendirilmesi, uygulamadaki
sorunları izlemek amacıyla bir rehber
hazırlanarak internet üzerinden
yayımlanması, forum oluşturulması,
telefon ve e-posta yoluyla iletişim
kurulması bu açıdan belirtilmesi gereken
önemli gelişmelerdir. Özellikle e-fatura
ve e-defter konusunda portal üzerinden
yapılan bilgilendirme çalışmaları oldukça
yararlı olmuştur. Beyannamelerin,
ödemelerin, borç sorgulamalarının,
iade ve özelge taleplerinin elektronik
ortam üzerinden izlenebilmesi mükellef
memnuniyetine yönelik çalışmalardır.
KDV iadelerinde sürecin aşamalarının
elektronik ortamda izlenerek mükelleflerin
bilgilendirilmesi de bu kapsamda
değerlendirilmelidir. Kira gelirlerine
yönelik olarak vergi dairelerinde sunulan
beyanname hazırlama desteği ve
elektronik ortamda hazır hâlde mükellefe
sunulan gelir vergisi beyannameleri
mükelleflerin yükümlülüklerini yerine
getirmesi için sağlanan kolaylıklardır.
Tüm bunlarla birlikte GİB’in yönetim
anlayışı olarak meslek örgütleri ve
sivil kuruluşlarla istişare etme ve
uygulamaların etkilerini ve mükelleflerin
talep ve sorunlarını izleme konusunda son
yıllarda gösterdiği çabaların altını çizmek
gerekir.
Öte yandan vergi inceleme sürecinin
şeffaflaştığını, mükelleflerin incelemenin
safhaları konusunda bilgilendirildiklerini
ve açık bir iletişim ortamı sağlandığını
söylemek pek mümkün değildir. Kimi
zaman mükelleflerin bazı iade ve
düzeltme talepleri incelemeye sevk