Bölüm II: Uluslararası Düzeyde Sorumlu Vergicilik
“Günümüzde ülkelerin yalnızca
kendi egemenlik sahalarını kontrol
etmeleri, vergi kayıplarını önlemeye
yetmemekte; vergi mükelleflerini tüm
dünyada takip edebilme yeteneğinin
geliştirilmesi gerekmektedir.”
Bilgi Değişimi Alanındaki
Küresel Gelişmeler
OECD haksız vergi avantajını ortadan
kaldırmak amacıyla zararlı vergi rekabeti
ve vergi cennetleri konusunda uzun
yıllardır ciddi bir uğraş vermektedir. Zararlı
vergi rekabetinin önlenmesi ve vergi
cennetleri konusu uluslararası boyutta ilk
kez 1996 yılında G7 ülkeleri zirvesinde
ele alınmış, vergi cenneti tanımlaması
ise ilk defa 1998 yılında hazırlanan OECD
raporunda kullanılmıştır. OECD bu raporu
takiben 2000 yılında vergi cennetleri
listesini ilan etmiştir. Ancak 2000 ve 2008
yılları arasında uluslararası alanda zararlı
vergi rekabetiyle mücadele konusunda
ciddi adımlar atılamamıştır. Vergi cenneti
olarak tanımlanan ülkelerin bir kısmı
günümüzde OECD şeffaflık ilkelerine
uyum sözü verdikleri için listeden
çıkartılmalarına rağmen hâlen düşük vergi
uygulamalarına devam etmektedirler.
2008 yılında ortaya çıkan finansal
krizle birlikte ülkelerin bütçe açıklarının
büyümesi ve kamu harcamalarının
finanse edilememesi üzerine Washington
DC’de düzenlenen G20 zirvesinde alınan
karar gereği finansal sistemin sağlıklı
işleyişinin güvence altına alınması ve
vergi kayıplarının önlenmesi amacıyla
bütün ülkeler şeffaflığı artırmak üzerinde
görüş birliğine varmıştır.1 OECD’nin
zararlı vergi rekabetini önlemek ve vergi
kaçakçılığına engel olmak amacıyla
yapmış olduğu çalışmaların temel
görevlendirmeleri G20 toplantılarında
yapılmaktadır. 15-16 Kasım 2015 tarihinde
Antalya’da düzenlenen G20 toplantısının
sonuç bildirgesinde, ülkelerin Matrah
Aşındırma ve Vergi Aktarımıyla Mücadele
ve politikaları destekleme yönünde ortak
karar aldıkları görülmektedir.2
Bu doğrultuda 2009 yılında OECD
bünyesinde Vergi Amaçlı Küresel
Şeffaflık ve Bilgi Değişimi Forumu (Global
Forum on Transparency and Exchange
of Information for Tax Purposes)
oluşturulmuştur. Söz konusu forumun
temel amacı ülkelerin vergi amaçları
yönünden bilgi verme kapasitelerini
denetlemek ve tüm üye ve üye olmayan
ülkeleri vergi amaçları açısından bilgi
paylaşımında daha şeffaf hâle getirmektir.
Forum bu amaçla bütün ülkeleri bir veya
iki aşamada denetlemekte ve ülkeler
veya bölgeler hakkında hazırladığı
raporları toplantılarında oylamaya
sunmaktadır. Forum bünyesinde bir
uzman sekretaryadan ve iki uzman da
üye ülkelerden olmak üzere toplam
üç kişiden oluşan bir heyet, her üye
nezdinde ülke izlemeleri gerçekleştirerek,
şeffaflık ve bilgi değişimine uyum
konusunda raporlama yapmaktadır.
Ülkelerin OECD standartlarına göre vergi
amaçları açısından şeffaf olmamaları
veya bilgi değişiminde bulunmamaları
hâlinde söz konusu ülke izleme raporları
onaylanmamaktadır.
Eğer ülkeler bilgi değişimi konusunda
yeterli görülmezlerse forumdan onay
alamamakta ve zararlı vergi rekabeti
yapan bir ülke veya bölge olarak
sınıflandırılmaktadırlar. Türkiye’nin de
başından beri üye olduğu ve aktif bir
şekilde katkı sağladığı forumun Nisan
2016 itibariyle 133 üyesi bulunmakta ve
ülke denetimleri yoğun olarak devam
etmektedir.3