Kozan 2.pdf Jun. 2014 | Page 38
كۆزان
كلتور و زمان
ی عەرەبی و ()Timeی ئینگلیزی بەكاردەهێنین، بەاڵم ئەمەش���یان
هەڵەیە، چونكە وەك ئاماژەمان بۆی كرد ناكرێ لە خوت و خۆڕا ملی
وش���ەیەك بگریت و بەزۆر بەواتای وش���ەیەكی دیكەی بەكاربهێنیت!
ئەمە كارێكی زۆر كاڵفامانەیە، چونكە وەك ئاماژەمان بۆی كرد، كە
وشەی (كاژێر) ئەم واتایانەی هەیە لە زمان كوردیدا (شەویلكە، پەنا
و پەسیو و قوژبن وسوچ و قوژبن، لوتكەی چێژ لە كاری سێكسیدا،
ژووری خەڵوەتگە)، كەواتە ناشێ ئەم وشەیە لە زمانی كوردیدا بوون
و واتای تایبەتی خۆی هەبێت و بشێوێنرێت!
بۆ نموونە لە كوردیدا دەگوترێت:
(هەم���وو ك���ون و كاژێرێكی ژوورەكە گەڕام). وات���ە: (هەموو كون و
قوژبنێكی ژوورەكە گ���ەڕام). هەروەها دەگوترێ (كاژێر بووم)، واتە:
(گەیشتمە لوتكەی چێژ بەتایبەت لە كاری جوتبووندا).
هەروەها دەگوترێت (خواناس���ەكە لە كاژێرەكە لە خەڵوەتدایە)، واتە:
(خواناسەكە لە ژووری خەڵوەتگەكەدا لە خەڵوەتدایە).
هەروەها دەگوترێت: (كاژێری تێكشا). واتە: (شەویلكەی تێكشا).
كەواتە وشەی (كاژێر) دوور و نزیك نە پەیوەندی بە وشەی (كاتژمێر
ـ الس���اعة ـ )Watchو نە پەیوەندیش���ی بە وشەی (كات ـ الوقت
ـ )Timeهەیە.
(ت���ۆڕی میدیای���ی رووداو) یەكێك���ە لەوان���ەی وش���ەی (كاژێ���ر)
بەكاردەهێنێت و بەس���ەر هەموو نووس���ەر و پەیامنێر و هەواڵس���از و
بێژەر و پێشكەشكارێكیش���ی س���ەپاندووە، كە دەبێت تەنها و تەنها
(كاژێ���ر) بەكاربهێن���ن، ئ���ەم كەناڵە لە ب���ارەی بەكارهێنانی وش���ەی
(كاژێ���ر) ڕوونكردنەوەیەكی باڵوك���ردەوە تێیدا ئاماژە
بەوەك���راوە ك���ە وش���ەی (كاژێ���ر ئاماژەیە بۆ
كات)، بەو واتایەی كە ئەوان وش���ەی
(كاژێ���ر) لە بەرامبەر وش���ەی
(كات) بەكاردەهێنن، هەر
ل���ە روونكردنەوەكەی رووداودا هاتووە ك���ە (كاتژمێر ئاماژەیە بۆ ئەو
ئامێرەی ك���ە كاتەكەی پێدەپێورێ و دیاریدەكرێ���ت). كەواتە ڕووداو
(كاژێ���ر) ب���ە وات���ای (كات) بەكاردەهێت، ئەم���ەش وەك روونمان
ك���ردەوە هەڵەیە، چونكە ل���ە زمانی كوردیدا وش���ەی (كاژێر) بەهیچ
ش���ێوەیەك واتای (كات) نادات! بڕۆن سەرجەم فەرهەنگەكانی زمان
بگەڕێ���ن ئەوكات دڵنیادەبن لەوەی كە لە هیچ فەرهەنگێكدا وش���ەی
(كاژێر) بە واتای (كات) و (كاتژمێر) نەهاتووە! رووداو پاساوی بۆ
بەكارهێنانی وش���ەی (كاژێر) ئەوەیە، كە مامۆستا (شوكر مستەفا)
ی زمانەوان وش���ەی (كاژێر)ی بە مانای (كات) بەكارهێناوە، بەاڵم
لەگەڵ ئەوپەڕی رێزم بۆ مامۆس���تا شوكر مستەفا، بەاڵم بەكارهێنانی
وش���ەی كاژێر بەتەنها الی ئەو نابێتە بەڵگەیەكی زمانەوانی، چونكە
مامۆس���تا شوكر مس���تەفا پش���تی بە هیچ فەرهەنگێك نەبەستووە،
بەڵكو بۆ خۆی وش���ەكەی داتاش���یوە و بە هەڵەش دایتاش���یوە، ڕاستە
مامۆس���تا ش���وكور مس���تەفا خزمەتی زمانی كوردی ك���ردووە، بەاڵم
بەدڵنیاییەوە لە بەكارهێنانی وشەی (كاژێر) بە