Kozan 2.pdf Jun. 2014 | Page 35
لێكحاڵیبوو
نی شامپانز
ی
ئاوڕێك لە
ڕەچەڵەكی
زمان
كۆزان
كلتور و زمان
هیمداد عەبدولقەهار محەمەد
گوم����ان ل����ەوەدا نییە كە تاكو ئێس����تا قس����ەی
م����رۆڤ بۆتە هێڵی دابەش����كردنی جیهانەكەمان
لەگ����ەڵ جیهان����ی گیانلەبەراندا. ه����ۆی ئەوەی
بۆچ����ی توانای قس����ەكردن بۆتە س����نوری پتەوی
ئ����ەم جیاكردنەوەیە، زۆر قوڵترە لە تەنها بوونی
شێوازێكی لێكحاڵیبون. هۆی سەرەكی بریتییە
لەو شتانەی كە ئێمەی مرۆڤ بە هۆی زمانەوە
كردم����ان. زمان زەمین����ەی خۆش كرد بۆ هەموو
ئ����ەو توان����ا تایبەتییانەی مرۆڤ ك����ە ئێمە زۆر
ژماره (2) هاوينى 4102
بەرز دەیاننرخێنین وەك (لەخۆ- هۆشیار بوون،
س����ۆزێكی بەرزتر، یادگاری كەسی) (ماكرۆن:
84). گ����ەر بمان����ەوێ لە ڕەچەڵ����ەك و جۆر و
پێكهاتەی زمانی مرۆڤ بكۆڵینەو، زۆر گرنگە
ك����ە لە ڕەگەوە دەس����ت پێ بكەی����ن. ئێمە وەك
مرۆڤ بە ڕێژەی 99% هاوبەشین لە پێكهاتەی
جیناتی لەگەڵ نزیكترین خزم كە ش����امپانزییە.
بۆیە بە دیراس����ەكردنی توان����ای لێكحاڵیبون و
پەرەس����ەندنی سیس����تەمی بەكارهێن����راو بۆ ئەم
03
مەبەس����تە ل����ە الی����ەن ش����امپانزی و مەیمونە
پێش����كەوتووەكان(،)apesدەتوانین زانیاری
زۆرم����ان س����ەبارەت بە خۆم����ان و زمانەكەمان
دەست بكەوێت.
ب����ۆ ئ����ەوەی دەس����ت بكەین ب����ە دیراس����ەكردنی
لێكحاڵیبونی ش����امپانزی، دەبێ لە س����ەرەتادا
زانی����اری و تێگەیش����تنی گش����تی ل����ە م����ەڕ
لێكحاڵیبون����ی ش����یردەرە پێش����كەوتووەكان بە
شێوەیەكی گشتی بە دەست بهێنین. لە زۆربەی