Εργαστήριο Δασικής Βοτανικής Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Δ . Π . Θ .
ASTERACEAE Calendula arvensis L .
Κοινές ονομασίες : Καλέντουλα άγρια , κατιφές του αγρού , Marigold .
Περιγραφή Φυτό ποώδες , μονοετές , με πιεσμένο τρίχωμα . Βλαστός συνήθως διακλαδισμένος , ύψους μέχρι 30 cm . Φύλλα μήκους έως 8 cm , επιμήκη λογχοειδή , με παρυφές λείες ή αραιά οδοντωτές . Άνθη σε ακραία κεφάλια διαμέτρου 2 cm . Τα περιφερειακά ( επιχείλια ) γλωσσόμορφα ανθίδια έχουν μήκος έως 18 mm και είναι πορτοκαλόχρωμα έως χρυσοκίτρινα , ενώ τα επιδίσκια κίτρινα . Τα περιβληματικά βράκτια είναι επιμήκη-λογχοειδή , οξυκόρυφα . Καρπός αχαίνιο , με 3 μορφές : τα εξωτερικά είναι κυρτά και αγκαθωτά για διασπορά με τα ζώα , τα ενδιάμεσα με πλευρικά πτερύγια για διασπορά με τον άνεμο και τα εσωτερικά στενά κρικοειδή .
Οικολογία Έχει εκτεταμένη περίοδο ανθοφορίας . Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο . Αναπαράγεται με σπέρματα . Είναι κοινό είδος σε χέρσα και διαταραγμένα εδάφη , λιβάδια , αγρούς και καλλιέργειες ( αμπέλια , ελαιώνες κά ) σε χαμηλά κυρίως υψόμετρα .
Εξάπλωση – Σπανιότητα Είδος που προέρχεται από τη Μεσογειακή λεκάνη και εκτείνεται ανατολικά μέχρι το Ιραν . Έχει εγκλιματιστεί και εξαπλωθεί ανθρωπογενώς αρκετά βορειότερα στην Ευρώπη . Στην Ελλάδα είναι κοινό είδος το οποίο απαντά σε όλη την ηπειρωτική και νησιωτική χώρα . Στη Σαμοθράκη εμφανίζεται σποραδικά .
Αρωματικές και Φαρμακευτικές ιδιότητες – Χρήσεις Είναι φυτό φαρμακευτικό . Δραστικές ουσίες περιέχονται σε όλα τα μέρη του φυτού αλλά συνήθως χρησιμοποιούνται τα άνθη που έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα . Στο είδος Calendula arvensis αποδίδονται οι δράσεις και οι χρήσεις που αναφέρονται στο καλλιεργούμενο συγγενές είδος Calendula officinalis . Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο είναι η περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια . Κυρίως αναφέρεται ως καταπραϋντικό της επιδερμίδας , τονωτικό , εφιδρωτικό , εμμηναγωγό , επουλωτικό , αιμοστατικό , καθαρτικό . Επιπρόσθετα αναφέρεται η χρήση του ως χρωστικό . Η καλέντουλα έχει φύλλα ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία ( μέταλλα ). Καταναλώνονται ωμά ή μαγειρεμένα και θεωρούνται αντίστοιχα με του ραδικιού ( Taraxacum officinale ).
39