Konsumidó Alertá Volumen 9, ougùstùs 2014 | Page 10

Un “Operating System” ta e sòftwèr ku ta manehá tur e funshonalidatnan básiko di un kòmpiuter. Un kòmpiuter por ta por ehèmpel un PC, pero awendia un telefòn selular, un tèblet o video game a bira mes inteligente ku un PC i nan tambe tin un Operating System. Operating System (por bisa tambe “OS”) ta e komponente mas importante di e kòmpiuter. Sin e OS e kòmpiuter no ta funshoná. Den e artíkulo aki nos ta uza e palabra kòmpiuter pa indiká tur e sorto di aparatonan.

Kada tipo di kòmpiuter tin su mes OS, dependé e fabrikante. Pa PC nos konosé entre otro e siguiente OS nan: Microsoft Windows, Unix, Linux. Pa kòmpiuternan di fabrikante Apple nos konosé Mac OS X i pa Apple iPad i iPhone nos tin iOS. Pa e tèbletnan i telefòn selularnan di Samsung Galaxy tin e OS Android I pa no lubidá tambe Blackberry QNX kual tambe ta hopi konosí. Otro OS-nan ta Unix BSD, Windows Phone, Symbian, sin kier ta kompleto ku e lista.

Upgrade

Ta hopi importante ku e OS ta traha optimal sino regularmente e usuario lo eksperenshá ku su kòmpiuter ta pega, ta tarda pa prosesá òf te krèsh tin ora. Fabrikantenan di e diferente OS-nan regularmente ta renobá esakinan pa bin ku inovashon, òf pa drecha aparensha, pero hopi mas importante nan ta renobá esakinan pa drecha fayo- i erornan konstatá den e OS. Ora ku ta renobá e OS drástikamente pa hinka diferente funshonalidat inovativo nos ta bisa, nan ta upgrade e OS. Ta importante pa ora e fabrikante upgrade e OS pa un vershon nobo i pone esaki disponibel, pa e usuario pasa ofer mas lihé posibel riba e vershon mas nobo. E vershon mas nobo aki supuestamente mester drecha problemanan ku e OS por tabatin. E kambionan tambe por tin di haber ku problemanan ku seguridat den e OS. Ta p’esei ora tin un vershon nobo di e OS, ta imperativo pa tur usuario instalá e vershon mas nobo, pues upgrade bai e delaster vershon.

Update

Tur e OS nan ariba menshoná ta wòrdu uzá rònt

UPGRADE

UPDATE

pa bo mes seguridat

mundu. Ta komprendibel ku for di rònt mundu e fabrikantenan di e OS-nan ta haña kehonan tokante e OS. I tin biaha esakinan ta konserní peliger pa seguridat di e produkto kual ta hasi e problema krítiko. Ora e problema ta krítiko, e fabrikante ta hasi e kambionan inmediatamente (no ta warda pa ugrade). Esaki ta yama e ora ei un update. Tin fabrikante ku ta hasi e kambio/update inmediatamente ora ta nesesario. Tin fabrikante ta kis pa hasi esaki semanalmente.

Seguridat di kòmpiuter

E korekshonnan di e fayo- i erornan ku ta tuma lugá den un update òf upgrade hopi biaha tambe tin di haber ku seguridat di e produkto. Tin míles di persona maligno ku ta hasi uzo di e fayonan òf imperfekshonnan aki pa infektá e kòmpiuter ku softwèr maligno ku hackers por uza pa subi e kòmpiuter. Softwèr maligno (kual nos ta yama tambe malware) ta tur sorto di vírus, malware, spyware, botnets etc ku por wòrdu instalá riba un kòmpiuter ku mal intenshon (hopi biaha sin nos ta na altura). Esaki ta posibel ora e kòmpiuter / aparato no tin e delaster upgrade i/òf updatenan. Si un persona maligno detektá un imperfekshon den un OS, e por uza e esaki pa instalá malware riba tur kòmpiuter ku OS di e marka ei ku tin e mesun imperfekto aki, pa seguidamente e por hack tur e kòmpiuternan aki.

INTERMEDIO

un kontribushon di: